Tổng quan
Cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua (TIA) là một giai đoạn tạm thời có các triệu chứng tương tự như của đột quỵ. TIA thường chỉ kéo dài vài phút và không gây ra tổn thương vĩnh viễn.
Cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua có thể là cảnh báo về một cơn đột quỵ trong tương lai và có thể bạn cần ngăn ngừa nó.
Triệu chứng của thiếu máu cục bộ thoáng qua
Cơn thiếu máu não thoáng qua thường kéo dài vài phút. Hầu hết các dấu hiệu và triệu chứng biến mất trong vòng một giờ, dù hiếm khi các triệu chứng có thể kéo dài đến 24 giờ. Các dấu hiệu và triệu chứng của cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua giống với các dấu hiệu được phát hiện sớm trong một cơn đột quỵ và có thể bao gồm sự khởi phát đột ngột của:
- Yếu, tê hoặc liệt ở mặt, cánh tay hoặc chân, thường ở một bên của cơ thể
- Nói lắp bắp
- Mất thị giác ở một hoặc cả hai mắt
- Chóng mặt hoặc mất thăng bằng
Khi nào nên đi khám bác sĩ?
Vì cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua thường xảy ra vài giờ hoặc vài ngày trước khi bị đột quỵ, việc tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay sau khi có TIA là điều cần thiết. Tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức nếu bạn nghĩ mình bị TIA.
Nguyên nhân gây thiếu máu não cục bộ thoáng qua
Thiếu máu cục bộ thoáng qua có nguồn gốc với đột quỵ do thiếu máu cục bộ, loại đột quỵ phổ biến nhất.
Trong một cơn đột quỵ do thiếu máu cục bộ, cục máu đông sẽ ngăn chặn nguồn cung cấp máu cho một phần của não. Trong TIA, không giống như đột quỵ, tắc nghẽn diễn ra trong thời gian ngắn và không có tổn thương vĩnh viễn.
Nguyên nhân cơ bản của TIA thường là do sự tích tụ chất béo có chứa cholesterol được gọi là xơ vừa động mạch hoặc một trong các nhánh của nó cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho não.
Các mảng xơ vữa có thể làm giảm lưu lượng máu qua động mạch hoặc dẫn đến sự phát triển của cục máu đông. Một cục máu đông di chuyển đến động mạch cung cấp cho não từ một bộ phận khác của cơ thể, phổ biến nhất là từ tim, cũng có thể gây ra TIA.
Một số yếu tố nguy cơ của TIA và đột quỵ không thể thay đổi được. Những người khác bạn có thể kiểm soát.
Bạn không thể thay đổi các yếu tố nguy cơ sau đây đối với TIA và đột quỵ. Nhưng việc biết mình có nguy cơ mắc bệnh có thể thúc đẩy bạn thay đổi lối sống để giảm các rủi ro khác.
- Tiền sử bệnh gia đình
- Tuổi tác
- Giới tính: Nam giới có nguy cơ bị thiếu máu não cục bộ thoáng qua cao hơn phụ nữ.
- Bệnh hồng cầu hình liềm: Đột quỵ là một biến chứng thường xuyên của bệnh hồng cầu hình liềm. Một tên khác của chứng rối loạn di truyền này là thiếu máu hồng cầu hình liềm. Các tế bào máu hình liềm mang ít oxy hơn và cũng có xu hướng mắc kẹt trong thành động mạch, cản trở lưu lượng máu lên não. Tuy nhiên, với việc điều trị bệnh hồng cầu hình liềm thích hợp, bạn có thể giảm nguy cơ đột quỵ.
Một số tình trạng sức khỏe
- Bệnh huyết áp cao: Nguy cơ đột quỵ bắt đầu tăng lên khi huyết áp đo được cao hơn 140/90 mm Hg.
- Cholesterol cao: Ăn ít cholesterol và chất béo, đặc biệt là chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa có thể làm giảm các mảng bám trong động mạch.
- Bệnh tim mạch: Điều này bao gồm suy tm, khuyết tật tim, nhiễm trùng tim hoặc nhịp tim không ổn định.
- Bệnh động mạch cảnh: Trong tình trạng này, các mạch máu ở cổ dẫn đến não bị tắc nghẽn
- Bệnh động mạch ngoại vi (PAD) làm cho các mạch máu dẫn máu đến cánh tay và chân bị tắc nghẽn
- Bệnh tiểu đường làm tăng mức độ nghiêm trọng của chứng xơ vữa động mạch – động mạch thu hẹp do tích tụ chất béo và tốc độ phát triển của nó.
- Mức độ cao của homocysteine: Nồng độ axit amin này trong máu tăng cao có thể khiến động mạch dày lên và tạo thành sẹo, khiến chúng dễ bị đông máu.
- Thừa cân: Béo phì làm tăng nguy cơ đột quỵ ở cả nam và nữ.
- Covid-19
- Hút thuốc lá
- Thiếu hoạt động thể chất
- Thiếu dinh dưỡng
- Uống rượu nhiều
- Sử dụng chất kích thích
Chẩn đoán
Việc đánh giá kịp thời các triệu chứng là rất quan trọng trong việc chẩn đoán nguyên nhân của thiếu máu não cục bộ thoáng qua và quyết định phương pháp điều trị.
Để giúp xác định nguyên nhân của TIA và để đánh giá nguy cơ đột quỵ, bác sĩ có thể yêu cầu một số xét nghiệm như sau:
- Khám sức khỏe và các bài kiểm tra
- Siêu âm động mạch cảnh
- Chụp cắt lớp vi tính (CT) hoặc chụp cắt lớp vi tính mạch (CTA)
- Chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc chụp mạch cộng hưởng từ (MRA)
- Siêu âm tim
- Kỹ thuật động mạch
Phòng ngừa bệnh
Nắm rõ các yếu tố nguy cơ và sống lành mạnh là những điều tốt nhất bạn có thể làm để ngăn ngừa thiếu máu cục bộ thoáng qua. Bao gồm một lối sống lành mạnh và kiểm tra sức khỏe thường xuyên.
Các biện pháp phòng ngừa bệnh bao gồm:
- Không hút thuốc và hạn chế rượu
- Hạn chế cholesterol và chất béo
- Ăn nhiều trái cây và rau quả
- Hạn chế natri
- Tập thể dục thường xuyên
- Duy trì cân nặng hợp lý
- Không sử dụng chất kích thích
- Kiểm soát bệnh tiểu đường
