Tổng quan
Thiếu máu bất sản là tình trạng xảy ra khi cơ thể bạn ngừng sản xuất đủ tế bào máu mới. Tình trạng này khiến bạn mệt mỏi và dễ bị nhiễm trùng và chảy máu không kiểm soát.
Một tình trạng hiếm gặp và nghiêm trọng, thiếu máu bất sản có thể phát triển ở mọi lứa tuổi. Nó có thể xảy ra đột ngột hoặc có thể diễn ra từ từ và trầm trọng hơn theo thời gian. Nó có thể nhẹ hoặc nặng.
Điều trị bệnh thiếu máu bất sản có thể bao gồm thuốc, truyền máu hoặc cấy ghép tế bào gốc, còn được gọi là cấy ghép tủy xương.
Triệu chứng của thiếu máu bất sản
Thiếu máu bất sản có thể không có triệu chứng. Khi xuất hiện, các dấu hiệu và triệu chứng có thể bao gồm:
- Mệt mỏi
- Khó thở
- Rối loạn nhịp tim
- Da nhợt nhạt
- Nhiễm trùng thường xuyên hoặc kéo dài
- Không rõ nguyên nhân hoặc dễ bị bầm tím
- Chảy máu cam và chảy máu nướu răng
- Chảy máu kéo dài do vết cắt
- Phát ban da
- Chóng mặt
- Đau đầu
- Sốt
Thiếu máu bất sản có thể tồn tại trong thời gian ngắn hoặc có thể trở thành mãn tính. Nó có thể nghiêm trọng và thậm chí gây tử vong.
Nguyên nhân gây thiếu máu bất sản
Tế bào gốc trong tủy xương tạo ra các tế bào máu là hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu.
Người mắc bệnh thiếu máu bất sản có các tế bào gốc bị hỏng, kết quả là tủy xương trống rỗng (bất sản) hoặc chứa ít tế bào máu (giảm sản).
Nguyên nhân phổ biến nhất gây bệnh thiếu máu bất sản là do hệ thống miễn dịch tấn công các tế bào gốc trong tủy xương. Các yếu tố khác có thể làm tổn thương tủy xương và ảnh hưởng đến sản xuất tế bào máu bao gồm:
- Bức xạ, hóa trị: Các liệu pháp điều trị ung thư này tiêu diệt các tế bào ung thư đồng thời cũng có thể làm hỏng các tế bào khỏe mạnh bao gồm cả tế bào gốc trong tủy xương. Thiếu máu bất sản có thể là một tác dụng phụ tạm thời của các phương pháp điều trị ung thư này.
- Tiếp xúc với các hóa chất độc hại: Một số hóa chất độc hại có trong thuốc sâu, thuốc diệt côn trùng và benzen (thành phần có trong xăng) liên quan tới bệnh thiếu máu bất sản. Có thể cải thiện nếu tránh tiếp xúc nhiều lần với các hóa chất gây bệnh.
- Sử dụng một số loại thuốc như thuốc điều trị viêm khớp dạng thấp, một số loại thuốc kháng sinh
- Rối loạn tự miễn dịch
- Mắc bệnh nhiễm trùng do vi rút: Các vi rút có liên quan đến thiếu máu bất sản bao gồm vi rút gây viêm gan, Epstein-Barr, cytomegalovirus, parvovirus B19 và HIV.
- Mang thai
- Các yếu tố không xác định: Gây bệnh thiếu máu bất sản vô căn.
Một chứng rối loạn hiếm gặp được gọi là tiểu huyết sắc tố kịch phát về đêm khiến các tế bào hồng cầu bị phá vỡ sớm và dẫn tới thiếu máu bất sản hoặc ngược lại chứng thiếu máu bất sản dẫn tới chứng rối loạn này.
Thiếu máu Fanconi là một bệnh hiếm gặp, di truyền dẫn tới thiếu máu bất sản. Những đứa trẻ sinh ra mắc bệnh có xu hướng nhỏ hơn mắc trung bình và bị dị tật bẩm sinh như tay chân kém phát triển. Căn bệnh này được chẩn đoán với sự trợ giúp của các xét nghiệm máu.
Các yếu tố làm tăng nguy cơ thiếu máu bất sản
Thiếu máu bất sản rất hiếm gặp, các yếu tố rủi ro có thể tăng nguy cơ mắc bệnh bao gồm:
- Điều trị bằng xạ trị liều cao hoặc hóa trị liệu ung thư
- Tiếp xúc với hóa chất độc hại
- Sử dụng một số loại thuốc theo toa như chloramphenicol (sử dụng để điều trị nhiễm trùng do vi khuẩn) và các hợp chất vàng được sử dụng để điều trị viêm khớp dạng thấp.
- Một số bệnh về máu, rối loạn tự miễn dịch và nhiễm trùng nghiêm trọng
- Mang thai (hiếm khi xuất hiện).
Chẩn đoán
Các xét nghiệm sau đây có thể giúp chẩn đoán bệnh thiếu máu bất sản:
- Xét nghiệm máu: Thiếu máu bất sản khiến mức độ hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu trong máu xuống thấp hơn bình thường.
- Sinh thiết tủy xương
Sau khi nhận được chẩn đoán thiếu máu bất sản có thể cần các xét nghiệm khác để xác định rõ nguyên nhân.
Phòng ngừa bệnh thiếu máu bất sản
Không có biện pháp phòng ngừa nào cho hầu hết các trường hợp thiếu máu bất sản. Tránh tiếp xúc với thuốc diệt côn trùng, thuốc diệt cỏ, dung môi hữu cơ, chất tẩy sơn và các hóa chất độc hại khác có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh.
