Tổng quan
Gan nhiễm mỡ xảy ra khi mỡ tích tụ dần ở gan. Lượng chất béo tồn tại ở gan bình thường với lượng nhỏ không có ảnh hưởng nhưng khi có quá nhiều thì sẽ trở thành một vấn đề nghiêm trọng ảnh hưởng tới sức khỏe của người mắc phải.
Gan là bộ phận cơ thể lớn thứ hai nằm trong cơ thể mỗi người. Gan giúp xử lý các chất dinh dưỡng từ thực phẩm và đồ uống, nó có thể coi như màng lọc các chất có hại từ máu của bạn.
Lượng chất béo trong gan quá lớn có thể gây ra viêm gan, khiến gan bị hỏng hoặc gây nên các vết sẹo trên gan. Với các trường hợp nghiêm trọng, vết sẹo trên gan có thể dẫn tới suy gan.
Với những người bị gan nhiễm mỡ do uống nhiều rượu được gọi là AFLD (Alcoholic fatty liver disease).
Trong các trường hợp gan nhiễm mỡ không phải do rượu được gọi là NAFLD (Non-alcoholic fatty liver disease).
Các triệu chứng của gan nhiễm mỡ
Thường thì bệnh gan nhiễm mỡ không gây ra các triệu chứng dễ nhận thấy. Tuy nhiên, nó sẽ khiến người bệnh cảm thấy mệt mỏi, khó chịu và đau phía trên bên phải của bụng.
Một số biến chứng của bệnh gan nhiễm mỡ chính là sẹo gan. Quá nhiều sẹo gan sẽ dẫn tới xơ gan.
Xơ gan có thể gây ra một số triệu chứng như sau:
- Ăn không ngon, chán ăn, không có cảm giác thèm ăn
- Giảm cân
- Người mệt mỏi, yếu đuối
- Dễ chảy máu cam
- Ngứa da
- Vàng da, mắt
- Suy giãn tĩnh mạch
- Đau bụng
- Sưng ở bụng
- Sưng chân
- Nở ngực ở nam giới (đương nhiên không phải nở do tập gym rồi).
Xơ gan có khả năng đe dọa đến tính mạng của người bệnh.
Nguyên nhân gây bệnh gan nhiễm mỡ
Thường gan nhiễm mỡ do cơ thể sản xuất quá nhiều chất béo hoặc cũng có thể do cơ thể không chuyển hóa chất béo đủ hiệu quả, chất béo từ đó được lưu trữ lại trong các tế bào gan, tích tụ dần và gây nên bệnh gan nhiễm mỡ.
Chất béo tích tụ ở gan do nhiều yếu tố, trong đó uống quá nhiều rượu là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh gan nhiễm mỡ.
Những người không sử dụng rượu ít có khả năng bị gan nhiễm mỡ hơn.
Một số yếu tố phổ biến khác gây nên bệnh gan nhiễm mỡ như:
- Béo phì
- Lượng đường trong máu cao
- Kháng Insulin
- Hàm lượng chất béo trung tính trong máu cao
- Mang thai
- Giảm cân quá nhanh, quá nguy hiểm
- Một số loại nhiễm trùng, ví dụ như viêm gan C
- Do tiếp xúc với một số độc tố
Gan nhiễm mỡ cũng có thể do sử dụng một số loại thuốc sau:
- Methotrexate (Trexall): Thuộc nhóm thuốc chống ung thư và tác động vào hệ miễn dịch.
- Tamoxifen (Nolvadex): Thuốc giảm nguy cơ ung thư vú.
- Amiodorone: Thuốc chống loạn nhịp tim;
- Axit valproic: Dùng để điều trị rối loạn co giật và các bệnh về thần kinh.
Bên cạnh đó, yếu tố gen cũng có ảnh hưởng tới nguy cơ phát triển gan nhiễm mỡ ở một số người.
Các loại bệnh gan nhiễm mỡ
Bệnh gan nhiễm mỡ được chia thành 2 loại chính:
- Gan nhiễm mỡ không do rượu bao gồm: Gan nhiễm mỡ không do rượu đơn giản NAFLD, viêm gan nhiễm mỡ không do rượu NASH (Nocalcoholic steatohepatitis) và gan nhiễm mỡ cấp tính trong thai kỳ AFLP (Acute fatty liver of pregnancy).
- Gan nhiễm mỡ do rượu bao gồm: Gan nhiễm mỡ do rượu đơn giản AFLD và viêm gan nhiễm mỡ do rượu ASH (Alcoholic Steatohepatitis).
Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD)
Gan nhiễm mỡ không do rượu xảy ra khi chất béo tích tụ trong gan của những người không sử dụng rượu.
Nếu như bạn có lượng chất béo dư thừa trong gan và không có tiền sử nghiện rượu, có thể bác sĩ sẽ chẩn đoán bạn bị NAFLD.
Nếu không bị viêm hoặc các biến chứng khác cùng với sự tích tụ chất béo, tình trạng này được gọi là viêm gan nhiễm mỡ không cồn đơn giản.
Viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH)
Viêm gan nhiễm mỡ không do rượu xảy ra khi lượng chất béo dư thừa tích tụ trong gan đi kèm với viêm gan.
Khi không được điều trị kịp thời, NASH có thể để lại sẹo trên gan của bạn. Nghiêm trọng hơn, nó khiến gan dễ bị xơ và suy gan.
Gan nhiễm mỡ cấp tính trong thai kỳ (AFLP)
Gan nhiễm mỡ cấp tính trong thai kỳ là một biến chứng ít gặp nhưng rất nguy hiểm và chưa xác định rõ nguyên nhân của gây ra nó.
AFLP thường xuất hiện trong tháng thứ 3 của thai kỳ. Nếu không được phát hiện và điều trị, nó sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến người mẹ cũng như em bé trong bụng mẹ.
Tuy nhiên, gan của người mắc AFLP có thể trở lại bình thường trong một vài tuần sau khi sinh con.
Bệnh gan nhiễm mỡ do rượu đơn giản (ALFD)
Uống nhiều rượu chắc chắn gây hại cho gan. Gan bị tổn thương do rượu không thể phân hủy chất béo, gây ra tích tụ mỡ thừa trong gan.
Nếu không có viêm hoặc các biến chứng khác cùng với sự tích tụ chất béo, tình trạng này sẽ chỉ dừng lại ở gan nhiễm mỡ do rượu đơn giản.
Viêm gan nhiễm mỡ do rượu (ASH).
Sự tích tụ chất béo dư thừa trong gan đi kèm với viêm gan dẫn tới bệnh viêm gan nhiễm mỡ do rượu.
Không được điều trị đúng cách, ASH sẽ tiếp tục gây tổn thương gan, để lại sẹo gan, lâu dần trở thành xơ gan và suy gan.
Để điều trị gan nhiễm mỡ do rượu thì điều quan trọng nhất hãy từ bỏ rượu nhé.
Các giai đoạn của bệnh gan nhiễm mỡ
Gan nhiễm mỡ có thể phát triển qua bốn giai đoạn:
- Gan nhiễm mỡ đơn giản: Bắt đầu hình thành và tích tụ mỡ thừa tại gan.
- Viêm gan nhiễm mỡ: Ngoài các chất béo dư thừa còn xuất hiện thêm viêm trong gan.
- Xơ hóa gan: Viêm gan gây ra những vết sẹo và dẫn tới xơ gan
- Xơ gan: Sẹo gan quá nhiều khiến gan bị xơ
Xơ gan là tình trạng có thể đe dọa tính mạng, gây nên suy gan. Chính vì vậy, hãy bảo vệ gan của mình ngay từ bây giờ bằng cách ngăn chặn các nguy cơ phát triển của nó.
Hãy làm theo các kế hoạch điều trị được đề nghị bởi bác sĩ nhé.
Biến chứng của gan nhiễm mỡ
Xơ gan cũng có thể gây ra nhiều biến chứng bao gồm:
- Tăng áp lực tĩnh mạch cửa xảy ra khi khi huyết áp trong tĩnh mạch cửa của gan quá cao
- Tăng nguy cơ nhiễm trùng
- Ung thư gan
Nếu bạn đã phát triển các biến chứng do xơ gan, bác sĩ có thể đề nghị các phương pháp điều trị bổ sung như sử dụng thuốc hoặc phẫu thuật.
Xơ gan có thể dẫn tới suy gan. Nếu đã bị suy gan, bạn sẽ cần phải được phẫu thuật ghép gan.
Chẩn đoán
Để chẩn đoán gan nhiễm mỡ, bác sĩ sẽ xem xét bệnh sử của bạn, tiến hành khám sức khỏe và chỉ định một hoặc nhiều xét nghiệm.
Nếu bác sĩ nghi ngờ bạn bị gan nhiễm mỡ, họ sẽ có thể hỏi bạn một số câu hỏi về:
- Tiền sử bệnh của gia đình bạn, bao gồm các bệnh sử liên quan tới bệnh gan
- Thói quen sống của bạn và bạn có uống rượu hay không
- Các điều kiện y tế dành cho bạn
- Các loại thuốc bạn sử dụng
- Những thay đổi gần đây về mặt sức khỏe của bạn
Hãy cho bác sĩ biết nếu bạn cảm thấy mệt mỏi, chán ăn và các triệu chứng không rõ nguyên nhân khác.
Khám sức khỏe
Để kiểm tra tình trạng viêm gan, bác sĩ có thể sờ hoặc ấn vào bụng của bạn, họ có thể nhận thấy nếu gan của bạn bị to ra do viêm.
Một số trường hợp bác sĩ không thể biết rõ tình trạng gan của bạn thế nào qua phương pháp trên, do vậy sẽ cần tới các phương pháp dưới.
Xét nghiệm máu
Nhiều trường hợp bệnh gan nhiễm mỡ được chẩn đoán sau khi xét nghiệm máu và phát hiện men gan cao. Bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm alanine aminotransferase (ALT) và xét nghiệm aspartate aminotransferase (AST) để kiểm tra men gan.
Bác sĩ có thể đề nghị các xét nghiệm trên nếu phát hiện các dấu hiệu hoặc triệu chứng của bệnh gan hoặc được chỉ định xét nghiệm như một phần cần thiết.
Men gan tăng cao là biểu hiện của tình trạng gan bị viêm. Bệnh gan nhiễm mỡ là một trong những nguyên nhân tiềm ẩn gây ra tình trạng viêm gan nhưng nó không phải là nguyên nhân duy nhất.
Nếu kết quả xét nghiệm bạn dương tính với men gan cao, bác sĩ có thể sẽ chỉ định thêm các xét nghiệm khác nhằm xác định nguyên nhân gây viêm gan.
Xét nghiệm hình ảnh
Bác sĩ có thể sử dụng một hoặc nhiều xét nghiệm hình ảnh sau để kiểm tra mỡ thừa hoặc các vấn để khác về gan của bạn như:
- Siêu âm
- Chụp CT
- Quét MRI
Họ cũng có thể yêu cầu một xét nghiệm sử dụng sóng âm tần số thấp để đo độ cứng của gan nhằm kiểm tra sẹo gan.
Sinh thiết gan
Sinh thiết gan được coi là cách tốt nhất để xác định mức độ nghiêm trọng của bệnh gan.
Trong quá trình sinh thiết gan, bác sĩ sẽ lấy ra một mảnh mô từ gan để kiểm tra. Họ sẽ gây tê để giúp bạn giảm bớt cơn đau.
Xét nghiệm này có thể giúp xác định liệu bạn có bị bệnh gan nhiễm mỡ hay sẹo gan hay không.
Điều trị
Hiện nay chưa có loại thuốc nào được công nhận sử dụng để điều trị gan nhiễm mỡ.
Trong nhiều trường hợp, việc thay đổi lối sống có thể giúp bạn khắc phục các giai đoạn của bệnh gan nhiễm mỡ. Một số biện pháp thay đổi lối sống có thể thay đổi tình trạng bệnh của bạn tốt hơn như:
- Hạn chế hoặc tốt nhất là tránh xa rượu bia
- Giảm cân
- Thay đổi chế độ ăn uống lành mạnh
- Tránh sử dụng thuốc và các thực phẩm chức năng độc hại cho gan
Nếu bạn mắc AFLD, bác sĩ sẽ yêu cầu bạn kiêng rượu.
Một số bệnh nhiễm trùng do virus cugnx có thể làm tổn thương gan. Để bảo vệ sức khỏe cho lá gan của bạn, bạn nên tiêm phòng vắc xin viêm gan A và viêm gan B. Tùy thuộcv ào tình trạng của bạn, cũng có thể cân nhắc tiêm phòng viêm gan C thường xuyên.
Thay đổi lối sống
Thay đổi lối sống chính là phương pháp điều trị quan trọng nhất với bệnh viêm gan nhiễm mỡ. Tùy vào tình trạng hiện tại của bệnh cùng thói quen, lối sống của bạn, nó có thể hữu ích để:
- Giảm cân
- Kiêng rượu
- Ăn theo chế độ ăn giàu dinh dưỡng, ít calo thừa, chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa.
- Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày trong tuần
Một đánh giá nghiên cứu năm 2020 chỉ ra rằng việc bổ sung vitamin E có thể giúp cải thiện mức ALT và AST, chứng viêm và chất béo dư thừa. Tuy nhiên nghiên cứu này vẫn cần thêm thời gian bởi một số rủi ro sức khỏe liên quan tới việc tiêu thụ quá nhiều vitamin E.
Luôn luôn lắng nghe lời khuyên của bác sĩ trước khi sử dụng một chất bổ sung mới hoặc các biện pháp chữa bệnh. Một số chất bổ sung hoặc các biện pháp tự nhiên có thể gây phản tác dụng với bệnh của bạn.
Người mắc bệnh gan nhiễm mỡ nên ăn gì?
Nếu bạn đang mắc gan nhiễm mỡ, các bác sĩ có thể khuyến khích bạn thay đổi chế độ ăn uống để giúp điều trị tình trạng bệnh và giảm các nguy cơ biến chứng.
- Cân bằng chế độ ăn uống: Lựa chọn thực phẩm từ tất cả các nhóm thực phẩm, bao gồm trái cây, rau tươi, ngũ cốc nguyên hạt, protein nạc, sữa ít béo, dầu thực vật.
- Cắt giảm lượng calo: Hạn chế tiêu thụ các sản phẩm chứa nhiều calo
- Bổ sung chất xơ: Chất xơ có thể giúp cải thiện chức năng của gan. Các thực phẩm giàu chất xơ bao gồm trái cây và rau tươi, các loại đậu và ngũ cốc nguyên hạt.
- Hạn chế một số loại thực phẩm chứa muối natri, carbohydrate tinh chế (đồ ngọt, gạo trắng, bánh mì, các sản phẩm ngũ cốc tinh chế), chất béo bão hòa (thực phẩm đỏ như thịt đỏ, sữa đầy đủ chất béo, thực phẩm chiên, rán), chất béo chuyển hóa (có nhiều trong thực phẩm chiên, thực phẩm chế biến sẵn).
- Hạn chế động vật có vỏ chưa nấu chín: Các động vật có vỏ chưa nấu chín có chứa nhiều vi khuẩn có thể khiến bệnh của bạn ngày càng nặng hơn.
- Kiêng rượu
- Uống nhiều nước giúp giữ nước cho cơ thể và cải thiện sức khỏe của gan
Kết luận
Bệnh gan nhiễm mỡ là khi lượng mỡ du thừa tích tụ trong gan. Điều này xảy ra do sử dụng nhiều rượu hoặc một số lý do khác.
Nhiều người bị bệnh gan nhiễm mỡ không gặp phải các triệu chứng đáng kể cho tới khi gan bị tổn thương nghiêm tọng. Khi các triệu chứng ban đầu xuất hiện, chúng có thể không quá nghiêm trọng.
Phương pháp điều trị chính cho bệnh gan nhiễm mỡ chính là việc thay đổi lối sống và tăng cường sức khỏe cho gan. Những tổn thương do gan nhiễm mỡ gây ra có thể chữa lành nếu nó được điều trị tốt ở giai đoạn đầu.
