Tổng quan
Lupus là một căn bệnh xảy ra khi hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công các mô và cơ quan của chính bản thân (bệnh tự miễn dịch). Viêm do lupus có thể ảnh hưởng đến nhiều hệ thống khác nhau của cơ thể bao gồm khớp, thận, tế bào máu, não, tim và phổi.
Lupus có thể khó chẩn đoán vì các dấu hiệu và triệu chứng có nó thường bắt chước các dấu hiệu và triệu chứng của các bệnh khác.
Dấu hiệu đặc biệt nhất của bệnh lupus là phát ban trên mặt.
Một số người sinh ra đã có xu hướng phát triển bệnh lupus, có thể do nhiễm trùng, tác động của một số loại thuốc hoặc do ánh sáng từ mặt trời.
Mặc dù không có cách chữa khỏi bệnh lupus nhưng các phương pháp điều trị có thể phần nào kiểm soát các triệu chứng.
Triệu chứng của bệnh lupus
Không có trường hợp lupus nào giống nhau hoàn toàn. Các dấu hiệu và triệu chứng có thể xuất hiện đột ngột hoặc phát triển một cách chậm rãi hoặc, có thể nhẹ cũng có thể nặng, có thể tạm thời hoặc cũng có thể vĩnh viễn.
Hầu hết những người mắc bệnh lupus đều có các dấu hiệu bùng phát mạnh mẽ một thời gian và sau đó giảm bớt đi, thậm chí là có trường hợp hoàn toàn biến mất trong một thời gian.
Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh lupus mà bạn gặp phải sẽ phụ thuộc vào hệ thống cơ thể nào bị ảnh hưởng bởi căn bệnh này.
Các triệu chứng phổ biến nhất của bệnh Lupus bao gồm:
- Mệt mỏi
- Sốt
- Đau cứng, sưng tấy khớp
- Hình thành phát ban cánh bướm trên mặt, sống mũi hoặc ở những nơi khác trên cơ thể
- Các tổn thương da xuất hiện và trở nên trầm trọng hơn khi tiếp xúc với ánh sáng mặt trời
- Các ngón tay, ngón chân dần chuyển sang màu trắng hoặc xanh khi bị lạnh hoặc khi cảm thấy căng thẳng
- Khó thở
- Tức ngực
- Khô mắt
- Nhức đầu, cảm thấy lú lẫn, suy giảm trí nhớ
Khi nào nên đi khám bệnh viện?
Đi khám bác sĩ ngay nếu bạn bị phát ban nhưng không rõ nguyên nhân, sốt liên tục, đau nhức hoặc mệt mỏi dai dẳng.
Nguyên nhân gây bệng lupus
Bệnh Lupus là một bệnh tự miễn, xảy ra khi hệ thống miễn dịch tấn công nhầm các mô khỏe mạnh trong cơ thể. Bệnh Lupus có khả năng là kết quả của sự kết hợp giữa di truyền và các yếu tố môi trường xung quanh.
Những người có huynh hướng di truyền với bệnh lupus có thể phát triển bệnh khi tiếp xúc với thứ gì đó trong môi trường. Tuy nhiên nguyên nhân của hầu hết các trường hợp mắc bệnh lupus hiện vẫn chưa được làm rõ.
Một số yếu tố có thể là nguyên nhân kích hoạt bệnh lupus phát triển bao gồm:
- Ánh sáng mặt trời: Việc tiếp xúc với ánh nắng mặt trời có thể gây nên những tổn thương trên da hoặc gây ra các phản ứng trên trong những người nhạy cảm
- Nhiễm trùng: Bị nhiễm trùng có thể khởi phát bệnh lupus hoặc gây tái phát ở một số người.
- Tác động của một số loại thuốc: Lupus có thể được kích hoạt bởi một số loại thuốc huyết áp, thuốc chống co giật và thuốc kháng sinh.
Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh lupus
Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh lupus lên như sau:
- Giới tính: Lupus phổ biến hơn ở nữ
- Tuổi tác: Dù lupus ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi song bệnh này thường được chẩn đoán ở độ tuổi từ 15 – 45 tuổi.
- Chủng tộc: Lupus phổ biến hơn ở người Mỹ gốc Phi, Tây Ban Nha và người Mỹ gốc Á.
Biến chứng của bệnh lupus
Viêm do lupus có thể ảnh hưởng đến nhiều bộ phận trên cơ thể như:
- Thận: Lupus có thể gây tổn thương nghiêm trọng cho thận và gây suy thận, đây là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu hiện nay ở những người mắc bệnh lupus.
- Não bộ và hệ thần kinh trung ương: Nếu não bị ảnh hưởng bởi bệnh lupus có thể gây đau đầu, chóng mặt, thay đổi hành vi và các vấn đề về thị lực, thậm chí là đột quỵ và co giật. Nhiều người mắc mệnh lupus gặp vấn đề về trí nhớ, khó khăn khi biểu đạt ý nghĩ.
- Mạch máu: Lupus có thể dẫn tới các vấn đề về máu như giảm số lượng tế bào hồng cầu khỏe mạnh gây thiếu máu và tăng nguy cơ chảy máu, hình thành các cục máu đông. Nó cũng có thể gây ra viêm mạch máu.
- Phổi: Mắc bệnh lupus làm tăng nguy cơ phát triển viêm niêm mạc khoang ngực, có thể khiến việc thở trở nên đau đớn, gây chảy máu vào phổi và viêm phổi.
- Tim mạch: Lupus có thể gây viêm cơ tim, động mạch hoặc màng tim. Nguy cơ mắc bệnh tim mạch và các cơn đau tim cũng tăng lên.
Các biến chứng khác
Bệnh lupus cũng có thể gây tăng nguy cơ sau:
- Nhiễm trùng: Những người mắc bệnh lupus khiến hệ miễn dịch bị suy yếu, tạo điều kiện cho vi khuẩn tấn công cơ thể và gây nhiễm trùng.
- Ung thư: Lupus làm tăng nguy cơ mắc ung thư dù rất nhỏ.
- Chết mô xương: Điều này xảy ra khi nguồn cung cấp máu cho xương giảm, dẫn tới các vết gãy nhỏ trong xương và khiến xương dễ gãy hơn.
- Các biến chứng với phụ nữ mang thai: Phụ nữ mang thai mắc bệnh lupus có nguy cơ sảy thai. Lupus làm tăng nguy cơ cao huyết áp khi mang thai và sinh non.
Chẩn đoán
Chẩn đoán lupus rất khó vì các dấu hiệu và triệu chứng của chúng là khác nhau ở mỗi người. Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh lupus có thể thay đổi theo thời gian và trùng dấu hiệu với nhiều bệnh khác.
Không có một xét nghiệm nào có thể chẩn đoán bệnh lupus. Sự kết hợp của các xét nghiệm máu và nước tiểu, các dấu hiệu và triệu chứng, các kết quả khám sức khỏe có thể chẩn đoán được bệnh.
Các xét nghiệm chẩn đoán trong phòng thí nghiệm
Các xét nghiệm máu và nước tiểu có thể bao gồm:
- Xét nghiệm máu: Đo số lượng tế bào hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu cũng như lượng hemoglobin, một loại protein trong hầu cầu. Kết quả có thể cho thấy bạn bị thiếu máu, thường xảy ra với bệnh nhân lupus. Số lượng bạch cầu thấp hoặc số lượng tiểu cầu cũng có thể xảy ra với bệnh nhân lupus.
- Tốc độ lắng của hồng cầu: Xét nghiệm máu này xác định tốc độ tế bào hồng cầu lắng xuống đáy ống trong một giờ. Tốc độ nhanh hơn bình thường có thể cho thấy một bệnh toàn thân như lupus. Tốc độ máu lắng không đặc hiệu cho bất kỳ bệnh nào, nó có thể tăng lên nếu bạn bị lupus, nhiễm trùng, một tình trạng viêm khác hoặc ung thư.
- Đánh giá thận và gna: Xét nghiệm máu có thể đánh giá mức độ hoạt động của thận và gan. Lupus có thể ảnh hưởng đến 2 cơ quan này.
- Phân tích nước tiểu: Kiểm tra nước tiểu của bạn có thể cho thấy mức protein hoặc tế bào hồng cầu trong nước tiểu tăng lên, điều này có thể xảy ra nếu bệnh lupus ảnh hưởng đến thận của bạn.
- Xét nghiệm kháng thể kháng nhân (ANA): Xét nghiệm dương tính với sự hiện diện của kháng thể này – do hệ miễn dịch trong người bạn tạo ra, cho thấy hệ thống miễn dịch đã bị kích thích. Trong khi hầu hết những người bị lupus cho xét nghiệm ANA dương tính, hầu hết những người có ANA dương tính lại không bị lupus. Nếu bạn có kết quả dương tính với ANA, bác sĩ có thể tư vấn xét nghiệm kháng thể cụ thể hơn.
Kiểm tra hình ảnh
Nếu bác sĩ nghi ngờ bệnh lupus đang ảnh hưởng đến phổi hoặc tim của bạn, bác sĩ có thể đề nghị:
- Chụp X-quang lồng ngực: Hình ảnh ngực của bạn có thể cho thấy những bóng mờ bất thường cho thấy rằng phổi của bạn dang có chất lỏng hoặc đang bị viêm nhiễm.
- Siêu âm tim: Thử nghiệm này sử dụng sóng âm thanh để tạo ra hình ảnh thời gian thực về trái tim đang đập của bạn. Nó có thể kiểm tra các vấn đề với van và các bộ phận khác của tim bạn.
Sinh thiết
Lupus có thể gây hại cho thận của bạn theo nhiều cách khác nhau và các phương pháp điều trị cũng có thể khác nhau, tùy thuộc vào loại tổn thương xảy ra.
Trong một số trường hợp, cần phải xét nghiệm một mẫu mô thận nhỏ để xác định phương pháp điều trị tốt nhất có thể là gì.
Có thể lấy mẫu bằng kim tiêm hoặc qua một vết rạch nhỏ.
Sinh thiết da đôi khi được thực hiện để xác định chẩn đoán bệnh lupus ảnh hưởng đến da.
Điều trị
Điều trị bệnh lupus tùy thuộc vào các dấu hiệu và triệu chứng. Việc xác định xem bạn có nên điều trị hay không và sử dụng loại thuốc nào cần phải xem xét cẩn thận về lợi ích cũng như rủi ro.
Khi các dấu hiệu và triệu chứng của bạn bùng phát và giảm dần, bạn và bác sĩ có thể nhận thấy cần thay đổi loại thuốc hoặc liều lượng.
Các loại thuốc thường được sử dụng để kiểm soát bệnh lupus như sau:
- Thuốc chống viêm không steroid (NSAID): NSAID không kê đơn như naproxen sodium (Eleve) và ibuprofen (Advil, Motrin IB) có thể được sử dụng để điều trị đau, sưng, sốt liên quan đến bệnh lupus. Các tác dụng phụ của NSAID có thể bao gồm chảy máu dạ dày, các vấn đề về thận và tăng nguy cơ mắc các bệnh về tim.
- Thuốc trị sốt rét: Các loại thuốc thường được sử dụng để điều trị bệnh sốt rét như hydroxychloroquine (plaquenil) ahr hưởng đến hệ thống miễn dịch và có thể giảm nguy cơ bùng phát bệnh lupus. Các tác dụng phụ của thuốc bao gồm đau bụng và hiếm khi gây tổn thương võng mạc mắt. Nếu bạn sử dụng loại thuốc này thì nên thường xuyên đi kiểm tra mắt.
- Thuốc corticoid: Prednisone và các loại corticosteroid khác có thể chống lại tình trạng viêm lupus. Liều cao steroid như methylprednisolone (Medrol) thường được sử dụng để kiểm soát bệnh nghiêm trọng liên quan đến thận và não. Các tác dụng phụ bao gồm tăng cân, dễ bầm tím, loãng xương, cao huyết áp, tiểu đường và tăng nguy cơ nhiễm trùng. Tác dụng phụ tăng lên nếu sử dụng liều cao và trong thời gian dài.
- Thuốc ức chế miễn dịch: Thuốc ức chế hệ thống miễn dịch có thể hữu ích trongcacs trường hợp bệnh lupus nghiêm trọng. Ví dụ bao gồm azathioprine (Imuran, Azasan) mycophenolate (Cellcept), methotrexate (Trexall, Xatmep), cyclosporine (Sandimmune, Neoral, Gengraf) và leflunomide (Arava). Các tác dụng phụ tiềm ẩn có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng, tổn thương gan, giảm khả năng sinh sản và tăng nguy cơ ung thư.
- Dược phẩm sinh học: Một loại thuốc khác, belimumab (Benlysta) được tiêm tĩnh mạch, cũng làm giảm các triệu chứng lupus ở một số người. Bác tác dụng phụ bao gồm buồn nôn, tiêu chảy và nhiễm trùng. Rất hiếm khi xảy ra trầm cảm. Rituximab (Rituxan, Truxima) có thể có lợi cho một số người mà các loại thuốc khác không có tác dụng. Các tác dụng phụ bao gồm phản ứng dị ứng với truyền tĩnh mạch và nhiễm trùng.
Trong các thử nghiệm lâm sàng, voclosporin đã được chứng minh là mang lại hiệu quả trong điều trị bệnh lupus.
Các loại thuốc tiềm năng khác để điều trị bệnh lupus hiện đang được nghiên cứu bao gồm abatacept (Orencia), anifrolumab và một số loại khác.
Các biện pháp khắc phụ bệnh tại nhà
Thực hiện các bước chăm sóc cơ thể của bạn nếu bạn bị lupus. Các biện pháp đơn giản có thể giúp bạn ngăn ngừa các đợt bùng phát bệnh lupus như sau:
- Sử dụng đồ chống nắng và kem chống nắng: Vì tia cực tím là một trong những nguyên nhân tác động đến bệnh lupus nên việc mặc quần áo chống nắng, mũ bảo vệ, sử dụng kem chống nắng có chỉ số chống nắng (SPF) tối thiểu 55 mỗi khi ra ngoài sẽ giúp bạn hạn chế được tác động của bệnh.
- Thường xuyên tập thể dục: Tập thể dục giúp giữ cho xương chắc khỏe, giảm nguy cơ đau tim và tăng cường sức khỏe cơ thể nói chung.
- Bỏ thuốc lá: Hút thuốc lá tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch và có thể làm ảnh hưởng của bệnh lupus tới bệnh tim mạch và các mạch máu thêm trầm trọng hơn.
- Ăn theo một chế độ ăn lành mạnh: Một chế độ ăn uống lành mạnh với nhiều trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt.
Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ rằng tình trạng của bạn có cần bổ sung vitamin D và can xi hay không. Một số bằng chứng cho thấy người mắc bệnh lupus có thể được hưởng lợi từ việc bổ sung vitamin D. Bổ sung canxi đầy đủ cũng có thể giúp xương chắc khỏe hơn.
