Tổng quan
Bệnh viêm não là tình trạng viêm của mô não. Nguyên nhân phổ biến nhất là do nhiễm virus. Trlong một số trường hợp khác, nó có thể do vi khuẩn hoặc nấm gây ra.
Có 2 loại viêm não chính bao gồm: Viêm não nguyên phát và viêm não thứ phát.
Viêm não nguyên phát xảy ra khi virus lây nhiễm trực tiếp vào não và tuỷ sống. Viêm não thứ phát xảy ra khi nhiễm trùng bắt nguồn từ nơi khác trong cơ thể và sau đó đi đến não.
Viêm não là một căn bệnh hiếm gặp nhưng vô cùng nghiêm trọng và có thể đe doạ tới tính mạng của người mắc phải. Nên đi khám bác sĩ ngay nếu xuất hiện các triệu chứng của bệnh viêm não.
Các triệu chứng của bệnh viêm não
Các dấu hiệu của bệnh viêm não có thể xuất hiện từ nhẹ tới nặng. Các triệu chứng này bao gồm:
- Sốt, có thể lên tới 39, 40 độ C
- Đau đầu, mê sảng
- Nôn mửa
- Cứng cổ
- Kiệt sức
- Buồn ngủ
- Gặp ảo giác
- Chuyển động chậm chạp
- Hôn mê, bất tỉnh
- Co giật
- Dễ cáu gắt
- Nhạy cảm với ánh sáng
Dấu hiệu bệnh viêm não ở trẻ nhỏ bao gồm: Buồn nôn, xuất hiện các nốt phồng mềm trên da đầu, khóc liên tục, cơ thể cứng ngắc, chán ăn.
Nguyên nhân gây bệnh viêm não
Có rất nhiều loại virus khác nhau có thể gây viêm não. Các loại virus tiềm ẩn nguy cơ gây viêm não được chia thành 3 nhóm là vi rút thông thường, vi rút gây bệnh ở trẻ em và arbovirus.
Các vi rút gây viêm não thông thường
Ở các nước phát triển, vi rút gây bệnh viêm não phổ biến là herpes simplex. Chúng thường di chuyển qua một dây thần kinh đến da, nơi mà nó gây ra các vết loét lạnh. Trong một số trường hợp hiếm gặp, chúng có thể di chuyển thẳng đến não.
Dạng viêm não này thường ảnh hưởng đến thùy thái dương (phần não kiểm soát trí nhớ và lời nói). Nó cũng có thể ảnh hưởng tới cả thùy trán (phần kiểm soát cảm xúc và hành vi).
Viêm não do herpes gây ra rất nguy hiểm và nó có thể dẫn tới tổn thương não nghiêm trọng, gây tử vong.
Các loại virus thông thường khác có thể gây viêm não bao gồm:
- Vi rút gây bệnh quai bị
- Vi rút Epstein-Barr
- Cytomegalovirus
Virus gây viêm não ở trẻ nhỏ
Vắc xin có thể ngăn ngừa vi rút thường gặp ở trẻ nhỏ, bao gồm cả vi rút gây bệnh viêm não. Do vậy mà những loại viêm não này hiện nay khá hiếm gặp. Một số loại vi rút thường gặp gây bệnh ở trẻ nhỏ có thể kể tới như:
- Vi rút gây bệnh thủy đậu
- Vi rút gây bệnh sởi
- Vi rút gây bệnh Rubella
Arbovirus
Vi rút Arbovirus thường có vật chủ là côn trùng và vi rút gây truyền nhiễm dựa vào chúng. Các loại arbovirus bao gồm:
- Viêm não Californa: Lây truyền qua muỗi đốt và thường xảy ra ở trẻ em. Bệnh này thường ít hoặc không có triệu chứng
- Viêm não St. Louis: Loại vi rút nhẹ gây ra một vài triệu chứng
- West Nile Vi rút: Thường tìm thấy ở Châu Phi và Trung Đông. Nó thường gây bệnh nhẹ, triệu chứng giống cúm, tuy nhiên nó có thể gây tử vong ở người già và người có hệ miễn dịch yếu.
- Viêm não Colarado (sốt ve Colorado) lây truyền từ vết cắn của bọ ve Dermómor andersoni bị nhiễm bệnh. Đây là một bệnh nhẹ và thường người mắc bệnh có thể nhanh chóng bình phục.
- Viêm não ngựa miền đông được lây truyền bởi muỗi. Nó ảnh hưởng đến cả người và ngựa dù hiếm khi xảy ra và có tỷ lệ tử vong lên tới 33%.
- Bệnh nhiễm vi rút rừng Kyasanur lây truyền qua vết cắn của ve. Nó cũng có thể bị lây nhiễm thông qua việc sử dụng sữa tươi từ dê, cừu hoặc bò.
Những ai dễ mắc viêm não nhất?
Nhóm người dễ có nguy cơ mắc viêm não nhất đó là người già, trẻ em dưới 1 tuổi và người có hệ miễn dịch yếu.
Những người đang sống ở khu vực nhiều muỗi hoặc các loại ve cũng có nguy cơ mắc bệnh viêm não cao hơn bởi muỗi và ve có thể mang virus viêm não, thường là vào mùa hè hoặc mùa thu, khi các loại côn trùng này hoạt động mạnh nhất.
Dù cho vắc xin MMR (phòng sởi, quai bị và rubella) có tác dụng an toàn về lâu về dài nhưng trong một số ít trường hợp vẫn có khả năng mắc viêm não (tỷ lệ khoảng 1/3 triệu trẻ tiêm vắc xin). Trong khi tỷ lệ mắc ở trẻ không tiêm vắc xin là 1/1000.
Các biến chứng của bệnh viêm não
Hầu hết những người để bệnh viêm não nặng sẽ xảy ra các biến chứng bao gồm:
- Mất trí nhớ
- Thay đổi về hành vi và tính cách
- Mắc bệnh động kinh
- Cơ thể kiệt quệ
- Thiểu năng trí tuệ
- Thiếu sự phối hợp cơ bắp
- Các vấn đề về thị lực
- Các vấn đề về thính giác
- Các vấn đề về nói
- Hôn mê, khó thở
- Tử vong
Các biến chứng có thể có nhiều khả năng xảy ra với nhóm người cao tuổi, những người không được điều trị.
Điều trị
Thuốc chống virus có thể giúp điều trị viêm não herpes. tuy vậy chúng không hiệu quả trong việc điều trị các dạng viêm não khác. Thay vào đó, điều trị thường tập trung vào việc làm giảm các triệu chứng. Những phương pháp điều trị có thể bao gồm:
- Nghỉ ngơi
- Sử dụng thuốc giảm đau
- Giảm viêm não bằng Corticosteroid
- Thuốc chống co giật (ngăn chặn các cơn co giật)
- Thuốc an thần (giảm lo lắng, bồn chồn và khó chịu)
Triển vọng ở những người mắc viêm não
Khả năng bình phục của người mắc bệnh viêm não phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng viêm. Trong trường hợp viêm não nhẹ, tình trạng viêm có thể hết sau vài ngày.
Đối với những người gặp trường hợp nghiêm trọng, có thể cần tới vài tuần, vài tháng để khoẻ lại. Đôi khi viêm não có thể gây ra các tổn thương não vĩnh viễn hoặc thậm chí là tử vong.
Những người bị viêm não cũng có thể bị các tình trạng sau:
- Tê liệt cơ bắp
- Mất chức năng não
- Các vấn đề về lời nói, hành vi, trí nhớ và khả năng thăng bằng.
Tuỳ thuộc vào loại viêm và mức độ nghiêm trọng của viêm não, có thể sẽ phải cần điều trị thêm như:
- Vật lý trị liệu
- Tâm lý trị liệu
