Ketosis là gì? Ketosis ảnh hưởng đến sức khỏe như nào?

Ketosis là một trạng thái trao đổi chất tự nhiên của cơ thế. Nó liên quan đến việc cơ thể sản xuất và sử dụng năng lượng từ chất béo thay vì carbs (đường).

Để bước vào trạng thái ketosis, bạn có thể áp dụng chế độ ăn keto với lượng chất béo cao và ít đường (high-fat, low-carbs).

Ngoài việc giúp chúng ta giảm cân, ketosis còn có mang về khá nhiều lợi ích khác về sức khỏe, ví dụ như giảm tần suất các cơn co giật ở trẻ nhỏ mắc động kinh.

Ketosis thật phức tạp! Tuy nhiên mình sẽ giải thích toàn bộ nó một cách chi tiết nhất và cách sử dụng ketosis giúp mang lại lợi ích cho bạn.

1. Ketosis là gì?

Ketosis là một trạng thái của cơ thể khi nồng độ các hợp chất gọi là “ketones” trong máu và nước tiểu tăng lên. Ketones được sản xuất bởi gan khi cơ thể không có đủ đường để cung cấp năng lượng cho các tế bào.

Thay vì sử dụng đường, cơ thể sẽ chuyển sang sử dụng chất béo làm nguồn năng lượng, và quá trình này gọi là “đi vào trạng thái ketosis”.

Ketosis thường xảy ra trong các trường hợp như đói, ăn kiêng ít carbohydrate hoặc trong chế độ ăn keto. Nếu cơ thể không có đủ đường để sử dụng làm năng lượng, việc chuyển sang sử dụng chất béo để sản xuất ketones sẽ giúp cơ thể duy trì hoạt động.

Nếu ketosis diễn ra quá mức hoặc kéo dài trong thời gian dài, nó có thể gây ra một số tác hại cho sức khỏe như acidosis, gây ra tình trạng tăng axit trong máu và có thể gây ra các vấn đề về tim mạch và hệ thần kinh.

2. Ketone có thể cung cấp năng lượng cho não

Thông thường, não sử dụng glucose làm nguồn năng lượng chính, nhưng trong điều kiện thiếu hụt glucose như khi duy trì chế độ ăn ketogenic, cơ thể sẽ sản xuất ketone để cung cấp năng lượng thay thế.

Ketone có thể đi qua màng não máu não và được sử dụng bởi các tế bào não để cung cấp năng lượng. Điều này giúp đảm bảo hoạt động bình thường của não và giảm thiểu tình trạng chóng mất ý thức hay đội mũi do thiếu năng lượng.

3. Ketosis khác với Ketoacidosis

Ketosis và ketoacidosis là hai khái niệm khác nhau, mặc dù cả hai đều liên quan đến tình trạng sản sinh ra ketone trong cơ thể.

Ketosis là tình trạng cơ thể sản xuất ra một lượng nhỏ ketone trong quá trình chuyển đổi chất béo thành năng lượng. Ketosis là một phần tự nhiên của quá trình trao đổi chất trong cơ thể khi cơ thể không cung cấp đủ đường cho các tế bào để chuyển đổi thành năng lượng. Trong trường hợp này, cơ thể chuyển sang sử dụng chất béo và sản sinh ketone để cung cấp năng lượng cho các tế bào, đặc biệt là não.

Ketoacidosis là một tình trạng hiếm gặp nghiêm trọng xảy ra khi cơ thể sản xuất ra quá nhiều ketone, dẫn đến tăng lượng acid trong máu. Đây là một biến chứng nguy hiểm của bệnh tiểu đường, đặc biệt là khi bệnh tiểu đường không được kiểm soát tốt, khiến cho lượng đường trong máu tăng cao, cơ thể phải sản xuất ra quá nhiều ketone để cung cấp năng lượng cho các tế bào.

Ketoacidosis cũng có thể xảy ra khi một người bị đói hoặc ăn ít carbohydrate quá nhiều.

4. Tác động tích cực của ketosis tới bệnh động kinh

Ketosis có thể có tác động tích cực đối với bệnh động kinh, đặc biệt là đối với bệnh động kinh khó kiểm soát.

Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng chế độ ăn ketogenic có thể giảm thiểu số lần mắc cơn động kinh, tăng khả năng kiểm soát cơn động kinh, và cải thiện tình trạng chung của bệnh nhân.

Tuy vậy nhưng việc sử dụng chế độ ăn này trong điều trị bệnh động kinh cần được giám sát chặt chẽ bởi các chuyên gia dinh dưỡng và bác sĩ để đảm bảo rằng bệnh nhân không gặp phải các tác động phụ khác của chế độ ăn này.

5. Tác động tích cực của ketosis trong giảm cân

Ketosis là trạng thái cơ thể chuyển sang đốt cháy chất béo để cung cấp năng lượng thay vì dựa vào đường glucose.

Trong chế độ ăn keto, một lượng ít carbohydrate được cấp cho cơ thể, và do đó, nồng độ glucose huyết thanh thấp hơn. Điều này khuyến khích cơ thể sản xuất ketone, chất béo được chuyển hóa thành một nguồn năng lượng thay thế.

Trong việc giảm cân, chế độ ăn keto có thể giúp giảm cân bằng cách giảm lượng carbohydrate trong chế độ ăn. Khi glucose huyết thanh thấp, cơ thể phải sử dụng chất béo làm nguồn năng lượng, do đó dẫn đến giảm cân.

Ngoài ra, chế độ ăn keto cũng có thể giúp giảm sự thèm ăn bằng cách làm giảm nồng độ insulin và tăng cảm giác no. Điều này có thể giúp giảm lượng calo tiêu thụ trong ngày và đóng góp vào quá trình giảm cân.

Tuy nhiên việc giảm lượng carbohydrate trong chế độ ăn cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe nếu không được thực hiện đúng cách. Nên tìm kiếm lời khuyên từ chuyên gia dinh dưỡng và bác sĩ trước khi bắt đầu chế độ ăn keto.

6. Các lợi ích khác của ketosis

Ngoài giảm cân và hỗ trợ điều trị bệnh động kinh, chế độ ăn keto và tình trạng ketosis còn được cho là có nhiều lợi ích khác cho sức khỏe, bao gồm:

• Cải thiện sức khỏe tim mạch: Chế độ ăn keto có thể giúp cải thiện các yếu tố nguy cơ tim mạch, bao gồm huyết áp cao, mức đường huyết cao, mức triglyceride cao và cholesterol xấu (LDL) cao.
• Cải thiện sức khỏe não: Việc sản xuất ketone trong cơ thể có thể cung cấp năng lượng cho não và giúp tăng cường sự tập trung và trí nhớ.
• Hỗ trợ điều trị ung thư: Các nghiên cứu sơ bộ cho thấy chế độ ăn keto có thể hỗ trợ điều trị ung thư, đặc biệt là ung thư não.
• Tăng cường khả năng miễn dịch: Một số nghiên cứu cho thấy chế độ ăn keto có thể giúp tăng cường khả năng miễn dịch của cơ thể.
• Giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường: Chế độ ăn keto giúp giảm mức đường huyết và cải thiện đáp ứng insulin của cơ thể, giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.

Việc áp dụng chế độ ăn keto cần được cân nhắc kỹ và tuân thủ đúng cách để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng trước khi bắt đầu áp dụng chế độ ăn keto.

7. Các tác dụng phụ của ketosis

Mặc dù có nhiều lợi ích sức khỏe của ketosis, nhưng cũng có một số tác dụng phụ cần được lưu ý. Một số tác dụng phụ của ketosis có thể bao gồm:

• Mất nước: Trong quá trình giảm cân với chế độ ăn keto, bạn sẽ đánh mất nhiều nước hơn so với những chế độ ăn khác. Điều này có thể dẫn đến mất nước và các triệu chứng khác như đau đầu, buồn nôn, hoa mắt.
• Tiểu buốt: Việc thay đổi chế độ ăn có thể dẫn đến tình trạng đái buốt, đặc biệt là ở những người có tiền sử bệnh tiểu đường hoặc đang dùng thuốc để điều trị bệnh này.
• Rối loạn tiêu hóa: Các triệu chứng rối loạn tiêu hóa như táo bón, đầy hơi, buồn nôn và đau bụng có thể xảy ra trong quá trình thích nghi với chế độ ăn keto.
• Tăng cholesterol: Trong một số trường hợp, chế độ ăn keto có thể dẫn đến tăng cholesterol LDL (xấu), trong khi giảm cholesterol HDL (tốt).

Các tác dụng phụ này thường không đáng kể và có thể được giảm thiểu bằng cách tuân thủ đúng chế độ ăn keto và đảm bảo cung cấp đầy đủ dưỡng chất cho cơ thể.

Nếu bạn có bất kỳ vấn đề nào khi thực hiện chế độ ăn keto, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để được tư vấn và giải đáp thắc mắc.