Tổng quan
Máu của bạn đẩy vào động mạch theo từng nhịp tim. Lực máu đẩy vào thành động mạch được gọi là huyết áp.
Huyết áp lên xuống theo các hoạt động thường xuyên của bạn như ngủ, di chuyển… Thuật ngữ y học cho huyết áp thấp là việc huyết áp bị hạ xuống quá thấp.
Huyết áp được tạo thành từ hai phép đo: Khi tim đập và khoảng thời gian nghỉ giữa các nhịp tim.
- Huyết áp tâm thu: Phép đo lượng máu bơm qua động mạch khi tâm thất của tim co bóp. Tâm thu cung cấp máu cho cơ thể của bạn.
- huyết áp tâm trương: Số đo cho khoảng thời gian nghỉ ngơi. Tâm trương cung cấp máu cho tim bằng cách lấp đầy các động mạch vành.
Kết quả đo huyết áp của bạn được tạo thành từ 2 con số: Đầu tiên là số đo tâm thu, sau đó là số đo tâm trường. Có huyết áp thấp hơn là tốt trong hầu hết các trường hợp.
Huyết áp thấp đôi khi khiến bạn cảm thấy mệt mỏi hoặc choáng mặt. Ngoài ra hạ huyết áp cũng có thể là dấu hiệu của một bệnh lý tiềm ẩn cần được điều trị.
Hạ huyết áp ở người lớn được định nghĩa là chỉ số huyết áp thấp hơn 90/60.
Các loại huyết áp thấp
có một số loại huyết áp thấp được phân loại dựa theo thời điểm và nguyên nhân nó xảy ra.
Hạ huyết áp thế đứng
Hạ huyết áp thế đứng là tình trạng giảm huyết áp, xảy ra khi bạn chuyển từ tư thế ngồi hoặc nằm sang tư thế đứng.
Khi cơ thể thích nghi với sự thay đổi vị trí, bạn có thể cảm thấy chóng mặt hoặc choáng váng. Đây là điều mà một số người gọi là “nhìn thấy các vì sao” khi họ thức dậy.
Hạ huyết áp tư thế đứng là dạng huyết áp thấp phổ biến nhất, nó có thể ảnh hưởng đến mọi người ở mọi lứa tuổi nhưng đặc biệt nhất là ở người lớn tuổi. Lão hóa và mang thai cũng có thể làm giảm huyết áp tổng thể.
Các tình trạng ảnh hưởng đến hệ thần kinh tự chủ như bệnh Parkinson hay bệnh tiểu đường thường có thể dẫn đến hạ huyết áp tư thế đứng.
Dạng huyết áp thấp này ảnh hưởng từ 30 – 50% những người mắc parkinson và khoảng 30% người mắc bệnh tiểu đường.
Hạ huyết áp sau ăn
Hạ huyết áp sau ăn là tình trạng huyết áp tụt sau khi ăn. Theo một đánh giá năm 2010, huyết áp thấp sau ăn phổ biến hơn ở người lớn tuổi và những người bị rối loạn hệ thần kinh tự chủ.
Hạ huyết áp qua trung gian thần kinh
Huyết áp là một hoạt động cân bằng giữa hệ thống thần kinh và các hệ thống cơ thể khác (như nội tiết tố và các cơ quan khác). Hạ huyết áp qua trung gian thần kinh xảy ra khi có sự tương tác phản xạ bất thường giữa tim và não.
Nguyên nhân của hạ huyết áp trung gian thần kinh bao gồm:
- Đứng tại một vị trí quá lâu, trẻ em bị hạ huyết áp dạng này nhiều hơn người lớn.
- Có phản ứng cảm xúc mạnh mẽ như sốc, sợ hãi. Một số người bị huyết áp thấp trong các thủ thuật y tế hoặc nha khoa vì lý do này.
Hạ huyết áp nghiêm trọng
Có thể bị tụt huyết áp nghiêm trọng khi bị sốc. Sốc có thể xảy ra khi bạn bị chấn thương hay nhiễm trùng.
Trong quá trình sốc, các cơ quan của bạn không nhận được máu và oxy cần thiết để hoạt động bình thường. Hạ huyết áp nghiêm trọng có thể đe dọa tính mạng nếu không được điều trị nhanh chóng.
Các loại khác
Huyết áp thấp liên tục có thể là tác dụng phụ của một số loại thuốc như thuốc điều trị huyết áp cao.
Các tình trạng khác ảnh hưởng đến tim, thần kinh, gan hoặc hệ thống hormone cũng có thể gây hạ huyết áp tổng thể. Thiếu hụt vitamin cũng có thể góp phần làm giảm huyết áp.
Nguyên nhân gây tụt huyết áp
Huyết áp của mọi người đều giảm lúc này hay lúc khác. Việc điều hòa lưu lượng máu bên trong cơ thể đôi khi có thể khiến bạn bị huyết áp thấp hơn bình thường.
Một số người bị huyết áp thấp mọi lúc, không có triệu chứng. Nguyên nhân của loại hạ huyết áp này hiện chưa được làm rõ.
Các nguyên nhân khiến huyết áp giảm đột ngột
Huyết áp đột ngột giảm có thể xảy ra sau một số sự kiện nhất định như:
- Đứng lên quá nhanh
- Sau khi ăn một bữa ăn
- Đột nhiên cảm thấy sợ hãi hoặc trải qua một sự kiện khiến bạn bị sốc
Các tình trạng có thể gây huyết áp thấp
Một số điều kiện có thể gây ra hạ huyết áp trong thời gian dài và có thể trở nên nguy hiểm nếu không được điều trị như:
- Mang thai (do nhu cầu về máu của cả người mang thai và thai nhi đang phát triển tăng lên)
- Suy giảm tuần hoàn do đau tim hoặc các bệnh về tim khác
- Mất nước do nôn mửa, tiêu chảy
- Rối loạn nội tiết như bệnh tiểu đường, suy tuyến thượng thận và bệnh tuyến giáp.
- Rối loạn hệ thần kinh tự chủ, tổn thương các dây thần kinh kiểm soát một chức năng của cơ thể
- Nghỉ ngơi trên giường quá lâu
- Cơn sốc khiến các cơ quan quan trọng không nhận đủ oxy
- Sốc phản vệ
- Mất một lượng máu lớn do chấn thương
- Nhiễm trùng máu
Hạ huyết áp do thuốc
Một số loại thuốc cũng có thể khiến huyết áp của bạn bị hạ xuống. Thuốc chẹn beta và nitroglycerin, được sử dụng để điều trị bệnh tim có thể gây ra tác dụng phụ này.
Các loại thuốc lợi tiểu, thuốc chống trầm cảm ba vòng, thuốc điều trị rối loạn cương dương cũng có thể gây hạ huyết áp.
Nếu một loại thuốc bạn đang sử dụng khiến huyết áp của bạn trở nên quá thấp, bác sĩ có thể điều chỉnh liều lượng hoặc thay đổi loại thuốc. Điều này thường cải thiện tình trạng hạ huyết áp.
Các triệu chứng của hạ huyết áp
Hạ huyết áp không phải lúc nào cũng có triệu chứng. Đôi khi huyết áp thấp có nghĩa là các cơ quan quan trọng của bạn không nhận đủ lượng máu cần thiết. Nếu điều này xảy ra, bạn có thể cảm thấy mệt mỏi hoặc không khỏe. Các triệu chứng của hạ huyết áp có thể gồm:
- Mệt mỏi toàn thân, thiếu năng lượng
- Choáng váng, cảm giác sắp ngất xỉu
- Chóng mặt, cảm thấy mất thăng bằng khi đứng dậy từ một vị trí
- Buồn nôn
- Da sần sùi, đổ mồ hôi, ẩm ướt
- Trầm cảm
- Ngất xỉu
- Thị lực suy giảm
Điều trị hạ huyết áp
Kế hoạch điều trị của bạn sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra hạ huyết áp. Bác sĩ của bạn sẽ xem xét các yếu tố như:
- Loại huyết áp thấp bạn đang gặp phải
- Những nguyên nhân gây ra hạ huyết áp
Với một số người, huyết áp thấp có thể không gây ra bất kỳ triệu chứng nào. Trong trường hợp cần điều trị, bác sĩ có thể đề nghị thay đổi lối sống, điều trị y tế hoặc kết hợp cả hai.
Thay đổi lối sống
Đôi khi thay đổi một số thói quen nhất định có thể cải thiện tình trạng huyết áp thấp của bạn.
Các nguyên nhân gây hạ huyết áp ở những người khác nhau là khác nhau. Vì vậy kế hoạch chăm sóc của bạn có thể sẽ không bao gồm tất cả những thay đổi này.
Tùy thuộc tình hình cụ thể của bạn, bác sĩ có thể đề nghị bạn:
Uống đủ nước
Uống nhiều nước để tránh hạ huyết áp do mất nước, đặc biệt nếu bạn đang bị nôn mửa hay tiêu chảy. Giữ đủ nước trong khi tập thể dục và khi thời tiết nóng bức.
Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể khuyên bạn nên tăng lượng chất điện giải để giúp giữ huyết áp cao hơn.
Vận động qua lại
Nếu bạn bị tụt huyết áp khi đứng trong thời gian dài, hãy thử vận động và di chuyển tại chỗ trước khi ngồi xuống.
Đứng lên từ từ
Thay đổi vị trí từ từ và dần dần thay vì đứng dậy nhanh chóng, hãy chuyển sang tư thế ngồi hoặc đứng lên một cách từ từ. Thở chậm và sâu có thể giữ huyết áp của bạn không tụt quá sâu.
Thay đổi thói quen ăn uống
Nếu bạn bị huyết áp thấp sau khi ăn, bác sĩ có thể đề nghị ăn các bữa nhỏ thường xuyên hơn trong ngày hoặc ăn các loại thực phẩm khác nhau. Tránh đứng dậy đột ngột sau khi ăn.
Có nhiều cách kiểm soát huyết áp thấp trong cuộc sống hàng ngày của bạn, bác sĩ có thể đưa ra các đề xuất về lối sống khác dựa trên nhu cầu của bạn.
Điều trị y tế
Một số dạng hạ huyết áp có thể cần phải điều trị y tế. Bao gồm:
- Sử dụng thuốc cho các tình trạng bệnh tim, tiểu đường, nhiễm trùng
- Thuốc tăng huyết áp
- Cấp cứu sốc
Các biến chứng của huyết áp thấp
Hạ huyết áp không phải lúc nào cũng là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe lớn và nó có thể được điều trị dễ dàng. Nhưng với một số người, huyết áp thấp cần được điều trị nhằm ngăn ngừa các biến chứng có thể xảy ra. Một số biến chứng của hạ huyết áp:
Ngã và các chấn thương liên quan
Huyết áp giảm đột ngột có thể khiến bạn cảm thấy chóng mặt, choáng váng và thậm chí bất tỉnh. Các triệu chứng này có thể xuất hiện nhanh chóng, khiến bạn bị ngã hoặc gặp phải các chấn thương khác.
Té ngã là nguyên nhân chính khiến người lớn tuổi phải nhập viện vì hạ huyết áp. Người lớn tuổi dễ bị hạ huyết áp sau khi đứng dậy hoặc ăn xong.
Điều trị và thay đổi lối sống có thể giúp bạn kiểm soát các triệu chứng hạ huyết áp tốt hơn.
Đột quỵ
Nếu huyết áp xuống thấp một cách nguy hiểm, các cơ quan quan trọng của cơ thể có thể bắt đầu hoạt động sai chức năng vì chúng không nhận đủ máu để hoạt động bình thường. Điều này có thể khiến bạn bị đột quỵ. Các triệu chứng của sốc bao gồm:
- Da bị lạnh
- Nhịp tim nhanh và không đều
- Thở gấp
Đột quỵ là một cấp cứu y tế, nếu bạn nghĩ rằng bạn hoặc người khác đang bị đột quỵ, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức.
Kết luận
Nhiều người có thể kiểm soát huyết áp thấp bằng cách hiểu căn nguyên của bệnh và các triệu chứng của nó. Tìm hiểu các nguyên nhân đó và quản lý chúng chính là cách kiểm soát bệnh hạ huyết áp.
Nếu huyết áp thấp khiến bạn cảm thấy không khỏe, bác sĩ có thể đề nghị thay đổi lối sống hoặc điều trị y tế. Nếu bạn được kê đơn thuốc, hãy uống theo chỉ dẫn để làm tăng huyết áp lên và tránh các biến chứng có hại có thể xảy đến.
Điều quan trọng là bạn nên thống báo cho bác sĩ nếu bạn cảm thấy lo lắng về mức huyết áp của mình và các triệu chứng bạn gặp phải.
