Bệnh đa xơ cứng là gì? Nguy hiểm không? Nguyên nhân gây bệnh

Tổng quan

Bệnh đa xơ cứng còn được gọi là xơ cứng rải rác (tiếng Anh là Multiple Sclerosis, viết tắt là MS) là một bệnh mãn tính liên quan tới hệ thống thần kinh trung ương (Central Nervous System – CNS).

Hệ thống miễn dịch tấn công myelin, lớp bảo vệ xung quanh các sợi thần kinh khiến gây ra viêm và mô sẹo hoặc các tổn thương khác. Điều này khiến não bạn khó có thể gửi tín hiệu đến các phần còn lại của cơ thể.

Triệu chứng của bệnh đa xơ cứng

Những người bị đa xơ cứng trải qua một loạt các triệu chứng. Do bản chất của bệnh, các triệu chứng có thể khác nhau giữa mỗi người. Họ cũng có thể thay đổi mức độ nghiêm trọng sau từng năm, từng tháng hoặc từng ngày.

Hai trong số các triệu chứng phổ biến nhất của bệnh đa xơ cứng là mệt mỏi và gặp khó khăn trong đi lại.

Mệt mỏi

Khoảng 80% những người bị đa xơ cứng cho biết họ thường xuyên mệt mỏi. Điều này có thể khiến cơ thể suy nhược, ảnh hưởng tới khả năng làm việc và thực hiện các công việc hàng ngày của người bệnh.

Đi lại khó khăn

Bệnh nhân mắc đa xơ cứng có thể gặp khó khăn khi đi lại vì một số lý do:

• Hay tê chân hoặc lòng bàn chân
• Khó giữ thăng bằng
• Yếu cơ
• Co cứng cơ bắp
• Khó nhìn
• Cơ thể mệt mỏi quá mức

Việc đi lại khó khăn có thể dẫn tới các chấn thương do bị ngã.

Các triệu chứng khác

Một số triệu chứng phổ biến khác của bệnh đa xơ cứng bao gồm:

• Đau cấp tính hoặc mãn tính
• Run rẩy
• Mất tập trung, trí nhớ giảm sút, gặp khó khăn trong giải quyết vấn đề

Tình trạng bệnh đa xơ cứng cũng có thể dẫn tới việc rối loạn ngôn ngữ.

Những dấu hiệu đầu tiên của bệnh đa xơ cứng

Đa xơ cứng có thể phát triển tất cả dấu hiệu cùng một lúc hoặc các triệu chứng có thể nhẹ đến mức bạn dễ dàng xử lý chúng. Ba trong số các triệu chứng ban đầu phổ biến nhất của xơ cứng rải rác là:

• Tê và ngứa ran phần cánh tay, chân hoặc một bên mặt của bạn: Cảm giác tương tự kim châm nhưng không rõ lý do.
• Chân yếu và khó giữ thăng bằng: Bạn có thể dễ dàng vấp ngã khi đi bộ hoặc thực hiện một số hoạt động thể chất khác
• Đôi khi khó nhìn, giảm thị lực: Đây có thể là một báo hiệu sớm của bệnh MS nhưng cũng có thể do bạn bị đau mắt.

Không có gì lạ khi những triệu chứng ban đầu trên biến mất và quay lại sau đó khoảng vài tuần hoặc thậm chí vài tháng, vài năm.

Những triệu chứng trên có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau. Ngay cả khi bạn gặp phải các triệu chứng trên, điều đó không đồng nghĩa với việc bạn bị đa xơ cứng.

Nguyên nhân gây bệnh đa xơ cứng rải rác

Nếu bạn mắc đa xơ cứng, lớp myelin bảo vệ xung quanh các sợi thần kinh của bạn sẽ bị hỏng.

Theo nhiều nguồn cho rằng nguyên nhân là từ một cuộc tấn công hệ thống miễn dịch. Các nhà nghiên cứu cho rằng có thể do một tác nhân môi trường như virus hoặc độc tố gây nên cuộc tấn công này.

Khi hệ thống miễn dịch của bạn tấn công myelin, nó gây ra viêm. Điều này dẫn đến các mô sẹo hoặc tổn thương. Các vết viêm và mô sẹo làm gián đoạn tín hiệu giữa não và các bộ phận khác của cơ thể.

Xơ cứng rải rác không phải bệnh di truyền nhưng có cha mẹ hoặc anh chị em ruột mắc đa xơ cứng làm tăng nguy cơ của bạn lên một chút do một số gen dường như làm tăng tính nhạy cảm với việc phát triển bệnh đa xơ cứng.

Các loại bệnh đa xơ cứng

Hội chứng cô lập về mặt lâm sàng (CIS)

Hội chứng cô lập về mặt lâm sàng (Clinically isolated Syndrome – CIS) là một tình trạng tiền MS bao gồm 1 đợt triệu chứng kéo dài ít nhất là 24 giờ. Những triệu chứng này là do quá trình khử men trong thần kinh trung ương.

Dù giai đoạn này là đặc trưng của đa xơ cứng nhưng nó không đủ để đưa chẩn đoán.

Nếu phát hiện tổn thương hoặc có OCB trong dịch tủy sống, khả năng bạn sẽ nhận được chẩn đoán RRMS.

Đa xơ cứng tái phát

Đa xơ cứng tái phát (Relapsing – remitting MS – RRMS) liên quan đến việc bệnh tái phát và thuyên giảm. Trong thời gian thuyên giảm, các triệu chứng từ nhẹ hoặc không có triệu chứng và không có sự tiến triển của bệnh.

RRMS là dạng bệnh đa xơ cứng phổ biến nhất khi khởi phát và chiếm khoảng 85%.

Đa xơ cứng tiến triển chính (PPMS)

Nếu bạn mắc đa xơ cứng tiến triển chính, chức năng thần kinh sẽ dần trở nên tệ hơn khi xuất hiện các triệu chứng.

Đa xơ cứng tiến triển nguyên phát (PRMS) là mọt thuật ngữ trước đây được sử dụng để mô tả đa xơ cứng tiến triển với các lần tái phát rõ ràng. Hiện nay đã được phân loại là PPMS.

Đa xơ cứng tiến triển thứ cấp (SPMS)

Đa xơ cứng tiến triển thứ cấp xảy ra khi RRMS chuyển sang dạng lũy tiến, bạn vẫn có thể bị tái phát và gây suy giảm chức năng.

Bệnh đa xơ cứng của bạn có thể thay đổi và phát triển, nhưng bạn chỉ có thể có mắc một loại đa xơ cứng tại một thời điểm.

Chẩn đoán bệnh đa xơ cứng

Các bác sĩ của bạn sẽ cần thực hiện kiểm tra thần kinh, tiền sử lâm sàng và một loạt các xét nghiệm khác để xác định xem bạn có bị đa xơ cứng hay không.

Xét nghiệm chẩn đoán có thể bao gồm những điều sau:

• Quét MRI
• Chụp cắt lớp quang học
• Chọc dò tủy sống
• Xét nghiệm máu

Các chẩn đoán cũng yêu cầu loại trừ các điều kiện khác có cùng triệu chứng như bệnh lyme, lupus hay hội chứng Sjogren.

Điều trị đa xơ cứng

Hiện nay không có cách chữa trị có sẵn cho bệnh đa xơ cứng nhưng có nhiều lựa chọn điều trị khác nhau:

Liệu pháp điều trị giảm nhẹ (DMTs)

Sử dụng các liệu pháp điều trị giảm nhẹ giúp làm chậm tiến trình của bệnh và giảm tỷ lệ tái phát.

Các loại thuốc điều trị bệnh tự tiêm cho RRMS bao gồm glatiramer acetate (Copaxone) và beta interferon (Avonex, Betaseron, Extavia, Plegridy, Rebif).

Thuốc uống cho RRMS bao gồm: Dimethyl fumarate (Tecfidera), fingolimod (Gilenya), teriflunomide (Aubagio).

Điều trị tiêm truyền tĩnh mạch cho RRMS bao gồm: Alemtuzumab (Lemtrada), natalizumab (Tysabri), miloxantrone hydrochloride (chỉ có sẵn dạng chung), chỉ dành cho điều trị đa xơ cứng thể nặng.

Không phải tất cả các loại thuốc điều trị đa xơ cứng có thể phù hợp cho tất cả mọi người.

Các loại thuốc khác

Bác sĩ có thể kê toa corticosteroid như methylprednisolone (Medrol) và prednison (Prednisone Intensol, Rayos) để điều trị tái phát.

Các phương pháp điều trị khác cũng có thể làm giảm các triệu chứng của bạn và cải thiện chất lượng cuộc sống. Bởi vì MS khác nhau với hầu hết mọi người, điều trị phụ thuộc vào các triệu chứng cụ thể mỗi người. Với hầu hết, cần sử dụng một cách linh hoạt.

Việc phòng tránh chắc chắn tốt hơn là chữa bệnh, chính vì vậy hãy thuộc lòng các dấu hiệu đầu tiên của bệnh đa xơ cứng để có giải pháp tốt nhất xử lý bệnh.

Người mắc đa xơ cứng sống chung với bệnh ra sao?