Tổng quan
Nổi mề đay hay bệnh mày đay là một phản ứng trên da gây ra các vết ngứa. Nổi mề đay mãn tính là những vết sưng kéo dài hơn sáu tuần và thường tái phát trong nhiều tháng hoặc nhiều năm.
Thông thường, nguyên nhân của phát ban mãn tính không rõ ràng.
Các vết sưng thường bắt đầu từ những mảng ngứa, sau đó chuyển thành những vết sưng tấy với kích thước khác nhau. Các vết sưng này xuất hiện và mờ đi một cách ngẫu nhiên.
Nổi mề đay mãn tính có thể rất khó chịu và cản trở giấc ngủ cũng như các hoạt động hàng ngày. Đối với nhiều người, thuốc chống ngứa (thuốc kháng histamine) sẽ giúp giảm ngứa.
Triệu chứng của bệnh mề đay
Các triệu chứng của nổi mề đay mãn tính bao gồm:
- Các vết sưng (sẩn ngứa) có thể phát sinh ở bất cứ đâu trên cơ thể
- Vết sẩn có thể có màu đỏ, tím hoặc không, tùy thuộc vào màu da của bạn
- Các vết sẩn ngứa có kích thước khác nhau, thay đổi hình dạng, xuất hiện và mờ đi nhiều lần
- Cơn ngứa có thể rất dữ dội
- Sưng đau (phù mạch) quanh mắt, má hoặc môi
- Các vết ngứa rất dễ bị kích hoạt bởi nóng, hoạt động thể chất hoặc do căng thẳng
- Các triệu chứng tồn tại hơn sáu tuần và tái phát thường xuyên và bất cứ lúc nào, đôi khi cả tháng hoặc cả năm trời.
Khi nào đến nên đi khám bác sĩ?
Hãy đi khám bác sĩ ngay nếu bạn bị nổi mề đay nghiêm trọng hoặc phát ban kéo dài nhiều ngày.
Tìm kiếm sự chăm sóc y tế khẩn cấp
Nổi mề đay mãn tính không khiến bạn bị sốc phản vệ. Nếu bạn bị nổi mề đay như một phần của phản ứng dị ứng nghiêm trọng, hãy đi cấp cứu. Các triệu chứng của sốc phản vệ bao gồm chóng mặt, khó thở và sưng lưỡi, môi, miệng hoặc cổ họng.
Nguyên nhân gây nổi mề đay
Các vết thương kèm theo nổi mề đay là do sự giải phóng các chất hóa học của hệ thống miễn dịch, chẳng hạn như histamine vào máu của bạn.
Người ta thường không biết tại sao phát ban mãn tính lại xảy ra hoặc tại sao các phát ban đôi khi lại chuyển thành vấn đề lâu dài.
Các vết mề đay trên cơ thể có thể là do:
- Quá nóng hoặc quá lạnh
- Do ánh sáng mặt trời
- Áp lực lên da
- Các bệnh như bệnh tuyến giáp, nhiễm trùng, dị ứng và ung thư
Các biến chứng của nổi mề đay
Nổi mề đay mãn tính không khiến bạn có nguy cơ đột ngột bị phản ứng dị ứng nghiêm trọng (phản vệ).
Các triệu chứng của sốc phản vệ bao gồm chóng mặt, khó thở và sưng lưỡi, môi, miệng hoặc cổ họng.
Chẩn đoán bệnh mề đay
Để chẩn đoán nổi mề đay mãn tính, các bác sĩ có thể sẽ nói chuyện với bạn về các triệu chứng và xem xét làn da của bạn.
Một trong những đặc điểm nổi bật của bệnh nổi mề đay mãn tính là các vết sưng đến và đi một cách ngẫu nhiên.
Bạn cũng có thể cần xét nghiệm máu để xác định nguyên nhân gây ra các triệu chứng của mình. Một chẩn đoán chính xác sẽ hướng dẫn các lựa chọn điều trị của bạn. Nếu cần để làm rõ chẩn đoán, bác sĩ có thể lấy mẫu da (sinh thiết) để kiểm tra dưới kính hiển vi.
Điều trị nổi mề đay
Điều trị nổi mề đay mãn tính thường bắt đầu bằng thuốc chống ngứa không kê đơn (thuốc kháng histamine).
Nếu những cách này không hữu ích, các bác sĩ có thể đề nghị bạn thử một hoặc nhiều phương pháp điều trị sau:
Thuốc chống ngứa theo toa
Phương pháp điều trị thông thường đối với chứng nổi mề đay mãn tính là uống thuốc kháng histamine theo toa. Những loại thuốc này làm dịu ngứa, sưng tấy và các triệu chứng dị ứng khác. Sử dụng hàng ngày các loại thuốc này giúp ngăn chặn sự giải phóng histamine gây ra triệu chứng.
Các loại thuốc bạn có thể tham khảo như Cetirizine, Desloratadine (Clarinex), Fexofenadine.
Những loại thuốc này có ít tác dụng phụ. Nếu thuốc kháng histamine gây buồn ngủ không giúp bạn, nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn có thể tăng liều hoặc thêm một loại thuốc kháng histamine khác.
Hãy nói chuyện với bác sĩ trước khi dùng bất kỳ loại thuốc nào trong số những loại thuốc này nếu bạn đang mang thai hoặc cho con bú, mắc bệnh lâu dài hoặc đang dùng các loại thuốc khác.
Các loại thuốc khác
Nếu các loại thuốc được lựa chọn đầu tiên không làm giảm các triệu chứng của bạn, các loại thuốc khác có thể giúp ích. Ví dụ như:
- Famotidine (Pepcid AC)
- Montelukast (Singulair)
- Doxepin (Silenor, Zonalon)
- Cimetidine (Tagamet HB)
- Nizatidine (Axid AR)
- Ranitidine (Zantac)
- Omalizumab (Xolair)
Đối với phát ban mãn tính kháng lại các phương pháp điều trị này, bác sĩ có thể kê đơn một loại thuốc có thể làm dịu hệ thống miễn dịch hoạt động quá mức như cyclosporine (Gengraf, Neoral, Sandimmune), tacrolimus (Prograf, Protopic, những loại khác), hydroxychloroquine (Plaquenil) và mycophenolate (Cellcept, Myfortic).
Các biện pháp khắc phục tại nhà
Nổi mề đay mãn tính có thể diễn ra trong nhiều tháng và nhiều năm. Chúng có thể cản trở giấc ngủ, công việc và các hoạt động khác. Các mẹo tự chăm sóc sau đây có thể giúp bạn kiểm soát tình trạng của mình:
- Tránh các tác nhân gây mề đay bao gồm thực phẩm, thuốc, phấn hoa, lông thú cưng, cao su và vết côn trùng đốt. Nếu bạn nghĩ rằng một loại thuốc đã gây ra các vết thương cho bạn, hãy ngừng sử dụng nó và liên hệ với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc chính của bạn. Một số nghiên cứu cho rằng căng thẳng hoặc mệt mỏi có thể gây phát ban.
- Sử dụng thuốc chống ngứa không kê đơn: Viên uống chống ngứa (kháng histamine) không kê đơn không gây buồn ngủ có thể giúp giảm ngứa. Ví dụ bao gồm loratadine (Alavert, Claritin, những loại khác) và cetirizine (Zyrtec Allergy).
- Chườm lạnh: Làm dịu da bằng cách đắp khăn lạnh lên vùng ngứa hoặc chườm một viên đá lạnh lên vùng ngứa trong vài phút.
- Bôi kem chống ngứa hoặc kem dưỡng da: Hãy thử một loại kem có tinh dầu bạc hà để có tác dụng làm dịu.
- Mặc quần áo cotton rộng rãi, vải mịn: Tránh mặc quần áo thô, bó sát, dễ xước hoặc làm từ len.
- Bảo vệ làn da của bạn khỏi ánh nắng mặt trời: Tự do thoa kem chống nắng khoảng nửa giờ trước khi ra ngoài trời. Khi ở ngoài trời, hãy tìm bóng râm để giúp giảm bớt sự khó chịu.
- Theo dõi các triệu chứng của bạn. Ghi nhật ký về thời gian và địa điểm phát ban, bạn đang làm gì, ăn gì, v.v. Điều này có thể giúp bạn và nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn xác định các yếu tố khởi phát.
Phòng ngừa nổi mề đay
Để giảm khả năng bị nổi mề đay hoặc phù mạch, hãy thực hiện các biện pháp phòng ngừa sau:
- Tránh các yếu tố kích hoạt bệnh mà bạn đã rõ: Nếu bạn biết điều gì đã kích hoạt nổi mề đay của mình, hãy cố gắng tránh chất đó.
- Thường xuyên tắm rửa và thay quần áo: Nếu trước đây tiếp xúc với phấn hoa hoặc động vật đã gây phát ban, hãy tắm hoặc tắm vòi hoa sen và thay quần áo nếu bạn tiếp xúc với phấn hoa hoặc động vật.
