Tổng quan
Viêm da tiếp xúc (Contact dermatitis) là tình trạng phát ban ngứa do tiếp xúc trực tiếp với một chất hoặc phản ứng dị ứng của cơ thể với chất đó. Phát ban không lây nhưng có thể gây rất khó chịu.
Nhiều chất có thể gây ra phản ứng này cho cơ thể như mỹ phẩm, nước hoa, đồ trang sức và một số loại thực vật. Phát ban thường xuất hiện trong vòng vài ngày sau khi tiếp xúc.
Để điều trị viêm da tiếp xúc, cần xác định và tránh nguyên nhân gây ra phản ứng. Có thể thử làm dịu da bằng khăn ướt và mát cùng các bước tự chăm sóc khác.
Triệu chứng của viêm da tiếp xúc
Viêm da tiếp xúc biểu hiện trên vùng da tiếp xúc trực tiếp với chất gây phản ứng. Phát ban có thể phát triển trong vòng vài phút đến vài giờ sau khi tiếp xúc và có thể kéo dài từ 2 – 4 tuần.
Các dấu hiệu và triệu chứng của viêm da tiếp xúc rất khác nhau và có thể bao gồm:
- Phát ban ngứa
- Các mảng da sẫm màu hơn bình thường (tăng sắc tố)
- Da khô, nứt nẻ, đóng vảy
- Bướu và phồng rộp, đôi khi có rỉ nước và đóng vảy
- Sưng tấy, bỏng rát hoặc đau
Khi nào nên đến gặp bác sĩ?
Hãy đi khám bác sĩ ngay nếu:
- Phátban ngứa đến mức gây mất ngủ
- Phát ban nghiêm trọng và lan rộng
- Phát ban không thuyên giảm trong vòng 3 tuần
- Phát ban liên quan đến mắt, miệng, mặt hoặc bộ phận sinh dục
Nguyên nhân gây viêm da tiếp xúc
Viêm da tiếp xúc là do tiếp xúc với chất gây kích ứng da hoặc gây ra phản ứng dị ứng. Chất này có thể là một trong hàng nghìn chất gây dị ứng và kích ứng đã biết. Thường thì mọi người có phản ứng kích thích và dị ứng cùng một lúc.
Viêm da tiếp xúc kích ứng là loại phổ biến nhất. Phản ứng da không dị ứng này xảy ra khi chất kích ứng làm hỏng lớp bảo vệ bên ngoài của da.
Một số người phản ứng với các chất kích thích mạnh sau một lần tiếp xúc, những người khác có thể phát ban sau khi tiếp xúc nhiều lần và cũng có một số người phát triển khả năng chịu đựng các chất gây kích ứng này theo thời gian.
Các chất kích ứng thông thường bao gồm:
- Dung môi
- Găng tay cao su
- Thuốc tẩy, chất tẩy rửa
- Thuốc nhuộm
- Xà bông
- Các chất trong không khí
- Một số loại thực vật
- Phân bón, thuốc trừ sâu
Viêm da tiếp xúc dị ứng xảy ra khi một chất gây dị ứng kích hoạt phản ứng miễn dicj trên da. Nó thường chỉ ảnh hưởng đến khu vực tiếp xúc với chất gây dị ứng hoặc một thứ gì đó xâm nhập vào cơ thể qua thực phẩm, hương liệu, thuốc hoặc các thủ thuật y tế hoặc nha khoa gây ra viêm da tiếp xúc toàn thân.
Mọi người thường trở nên nhạy cảm với chất gây dị ứng sau nhiều lần tiếp xúc với nó trong nhiều năm. Một khi bạn bị dị ứng với một chất, ngay cả một lượng nhỏ chất đó cũng có thể gây ra phản ứng.
Các chất gây dị ứng phổ biến bao gồm:
- Niken: Được sử dụng trong đồ trang sức, khỏe và nhiều mặt hàng khác
- Balsam của Peru được sử dụng trong nhiều sản phẩm nước hoa, kem đánh răng, nước súc miệng và hương liệu
- Formaldehyde có trong chất bảo quản, mỹ phẩm và các sản phẩm khác
- Sản phẩm chăm sóc cá nhân như sữa tắm, thuốc nhuộm tóc và mỹ phẩm
- Các loại cây thường xuân có chứa chất dị ứng cao gọi là urushiol
- Các chất gây dị ứng trong không khí như phấn hoa, phấn hương, thuốc diệt côn trùng
- Các sản phẩm gây ra phản ứng khi ở dưới ánh nắng mặt trời (viêm da tiếp xúc dị ứng quang) như một số loại kem chống nắng và mỹ phẩm.
Trẻ em phát triển bệnh viêm da tiếp xúc dị ứng từ tã lót, khăn lau, đồ trang sức để xỏ lỗ tai, quần áo có đính…
Nguy cơ mắc bệnh viêm da tiếp xúc có thể cao hơn ở những người có công việc và sở thích nhất định như: Nông dân, công nhân xây dựng, đầu bếp và những người làm việc với thực phẩm, người trồng hoa, nhà tạo mẫu tóc, chuyên gia thẩm mỹ, nhân viên chăm sóc sức khỏe, thợ máy, người lặn biển, vận động viên bơi lội (do lớp cao su trong mặt nạ hoặc kính bảo hộ)
Các biến chứng của viêm da tiếp xúc
Viêm da tiếp xúc có thể dẫn đến nhiễm trùng nếu bạn gãi liên tục vào vùng da bị tổn thương, khiến vùng da này bị ướt và chảy dịch.
Điều này dễ tạo ra một môi trường thuận lợi cho vi khuẩn hoặc nấm phát triển và gây nhiễm trùng.
Phòng ngừa
Bạn có thể thực hiện các bước dưới đây để ngăn ngừa bệnh viêm da tiếp xúc:
- Tránh các chất gây kích ứng và dị ứng: Cần xác định rõ nguyên nhân và tránh chúng. Với khuyên tai và các loại khuyên trên cơ thể, hãy sử dụng đồ trang sức làm bằng vật liệu không gây dị ứng như thép phẫu thuật hoặc vàng.
- Rửa sạch da: Nếu không may tiếp xúc với cây thường xuân độc, cây sồi độc hoặc cây sơn độc, có thể loại bỏ hầu hết chất gây phát ban nếu rửa sạch da ngay sau khi tiếp xúc. Sử dụng xà phòng nhẹ, không có mùi thơm và nước ấm để rửa sạch hoàn toàn. Đồng thời giặt quần áo hoặc các vật dụng khác có thể đã tiếp xúc với chất gây dị ứng.
- Mặc quần áo hoặc găng tay bảo hộ: Đeo khẩu trang, kính bảo hộ, găng tay và các vật dụng bảo vệ khác có thể che chắn bạn khỏi các chất gây kích ứng, bao gồm cả chất tẩy rửa gia dụng.
- Bôi kem hoặc gel bảo vệ da: Những sản phẩm này có thể giúp bảo vệ da của bạn
- Sử dụng kem dưỡng ẩm: Thường xuyên thoa kem dưỡng ẩm có thể giúp phục hồi lớp ngoài cùng của da và giữ cho da mềm mại.
