Tổng quan
Bệnh vảy nến là một trong các bệnh ngoài da tự miễn. Nó có nghĩa là hệ thống miễn dịch đang gây hại cho cơ thể thay vì bảo vệ nó.
Bệnh vảy nến khiến cho da của người bệnh phát triển các mảng có vảy, có thể có màu bạc hoặc đỏ, thường chúng sẽ gây ngứa và đau. Da có thể lành lại sau vài ngày và đôi khi là hơn tháng.
Có nhiều loại bệnh vảy nến khác nhau và người bệnh đôi khi mắc 2, 3 loại bệnh vảy nến cùng lúc.
Hãy tham khảo bài viết sau đây để hiểu thêm về chúng cùng cách điều trị tốt nhất nhé.
Bệnh vảy nến là gì?
Bệnh vảy nến là một tình trạng tự miễn dịch mãn tính gây ra sự tích tụ nhanh chóng của các tế bào da. Sự tích tụ các tế bào da này khiến hình thành các vảy da.
Thường vùng da quanh vảy sẽ bị viêm và đỏ. Các vảy có màu trắng bạc và phát triển thành các mảng dày, đỏ, đôi khi chúng sẽ nứt ra và chảy máu.
Bệnh vảy nến là kết quả của sự sản xuất da quá nhanh. Thông thường, các tế bào da phát triển bên dưới da và từ từ đẩy lên trên bề mặt, cuối cùng các tế vào da cũ bong ra và nhường chỗ cho tế bào da mới. Vòng đời của một tế bào da thường là 1 tháng. Chính vì vậy nếu các bạn hay tẩy da chết thì thời gian cân nhắc nên là 1 tháng 1 lần nhé.
Ở những người bị bệnh vảy nến, quá trình sản xuất này có thể chỉ xảy ra chỉ trong vài ngày. Bởi vì điều này mà các tế bào da không có thời gian để bong ra, chúng dần tích tụ và gây nên bệnh vảy nến.
Vảy nến thường phát triển trên các khớp như khuỷu tay, đầu gối. Chúng cũng có thể hình thành ở bất cứ nơi nào trên cơ thể như:tay, chân, cổ, da đầu, và đôi khi là ở cả mặt.
Một số loại vẩy nến hiếm gặp có thể xuất hiện ở cả móng tay, miệng và quanh bộ phận sinh dục.
Các loại bệnh vảy nến
Có 5 loại bệnh vảy nến bao gồm:
Bệnh vảy nến thể mảng
Vảy nến mảng bám là loại vảy nến phổ biến nhất.
Theo Học viện Da liễu Hoa Kỳ (AAD) ước tính, có tới 80% những người mắc bệnh vảy nến thuộc loại bệnh vảy nến này. Nó thường gây ra các mảng đỏ và viêm bao phủ các khu vực của da.
Những mảng da này thường được bao phủ bởi vảy trắng trên khuỷu tay, đầu gối và trên da đầu.
Bệnh vảy nến thể giọt
Vảy nến thể giọt (Guttate) thường xảy khi chúng ta còn nhỏ. Loại vảy nến này gây ra các đốm nhỏ màu hồng. Phần da bị ảnh hưởng bởi vảy nến thể giọt thường là thân, cánh tay và chân.
Những đốm vảy nến này rất hiếm khi dày lên hoặc nổi lên như vảy nến thể mảng.
Bệnh vảy nến thể mủ
Vảy nến thể mủ (Pustular) thường phổ biến ở người lớn. Nó gây ra các mụn nước trắng, có mủ và khiến vùng da đó đỏ, viêm rộng ra.
Bệnh vảy nến mủ thường xảy ra ở các vùng nhỏ trên cơ thể như bàn tay, bàn chân và chúng có thể lan rộng ra.
Bệnh vảy nến ngược
Vảy nến ngược gây ra những vùng da sáng màu, đỏ và bị viêm. Các mảng da bị vảy nến ngược thường phát triển dưới nách, dưới ngực hoặc háng, đôi khi xuất hiện ở quanh bộ phận sinh dục.
Bệnh vảy nến Erythrodermic
Đây là một trong những loại vảy nến cực hiếm gặp và chúng cũng rất nguy hiểm.
Loại vảy nến này bao có thể xuất hiện trên nhiều bộ phận cơ thể cùng một lúc. Khi đó làn da sẽ như bị chảy nắng. Các vảy phát triển thường bong theo mảng lớn. Người mắc vảy nến này thường bị sốt hoặc các bệnh nặng khác.
Loại vảy nến này có thể đe dọa tới tính mạng nên cần phải đi bác sĩ ngay lập tức nếu phát hiện.
Triệu chứng của bệnh vảy nến
Các triệu chứng của bệnh vảy nến khác nhau đối với mỗi người mắc bệnh, chúng cũng phụ thuộc vào từng loại vảy nến.
Các khu vực của bệnh vảy nến có thể nỏ như một vài vảy trên da đầu, dưới khuỷu tay hoặc cũng có thể là cả một khu vực lớn trên cơ thể.
Các triệu chứng phổ biến nhất của bệnh vảy nến thể mảng đó là:
- Các mảng da đỏ, nổi lên rõ và bị viêm.
- Các vảy bạc trắng hoặc các vùng da bị đỏ.
- Da khô, nứt và chảy máu.
- Đau nhức quanh các khu vực da bị viêm
- Ngứa, nóng và rát xunh quanh các khu vực da bị viêm.
- Móng tay dày, rỗ
- Đau và sưng khớp, có thể bị viêm khớp vảy nến.
Không phải tất cả những bệnh nhân mắc vảy nến đều sẽ có các triệu chứng này. Một số khác sẽ có các triệu chứng khác nhau nếu họ gặp phải các bệnh vảy nến khác
Hầu hết người mắc vảy nến đều sẽ đi qua các chu kỳ. Tình trạng này có thể gây ra các triệu chứng nghiêm trọng trong vài ngày hoặc vài tuần. Sau đó, các triệu chứng có thể rõ ràng hơn, dễ để ý hơn.
Sau một vài tuần, tình trạng da có thể trở nên tệ hơn, các triệu chứng có thể tự nhiên biến mất hoàn toàn và cũng có thể bùng phát trở lại.
Bệnh vảy nến có lây lan không?
Bệnh vẩy nến không truyền nhiễm từ người này sang người khác. Như vậy cũng có nghĩa rằng động, chạm vào các vết thương của người mắc vảy nến cũng không khiến một người bình thường mắc bệnh vảy nến được.
Bệnh vảy nến thường có tính di truyền chứ không lây lan.
Nguyên nhân gây bệnh vảy nến
Hiện nay có 2 yếu tố chính có thể là nguyên nhân gây ra bệnh vảy nến, đó là:
Hệ thống miễn dịch
Bệnh vảy nến là một tình trạng tự miễn. Điều kiện tự miễn chính là kết quả của việc hệ miễn dịch tự tấn công cơ thể thay vì bảo vệ nó. Trong trường hợp bệnh vảy nến, các tế bào bạch cầu đã tấn công nhầm vào tế bào da.
Ở trạng thái bình thường, các tế bào bạch cầu có nhiệm vụ tấn công và tiêu diệt các vi khuẩn, virus xâm nhập và chống lại nhiễm trùng.
Việc các tế bào này tấn công nhầm đối tượng đã khiến cho quá trình sản xuất tế bào da tăng lên quá mức. Việc sản xuất tế bào da quá nhanh khiến cho tế bào da tăng lên nhanh chóng, chúng được đẩy lên bề mặt da và chồng chất lên nhau, tạo thành các vảy.
Cuộc tấn công nhầm của hệ miễn dịch cũng khiến cho vùng da đó bị viêm và tấy đỏ.
Di truyền
Một số người thừa hưởng gen của người mắc bệnh vảy nến cũng khiến họ dễ mắc vảy nến hơn. Nếu trong gia đình bạn có thành viên từng gặp tình trạng về da này thì bạn cũng có nguy cơ mắc vảy nến cao hơn bỉnh thường.
Tuy vậy nhưng theo NPF, tỷ lệ những người mắc bệnh vảy nến theo di truyền là khá nhỏ (chỉ khoảng 2-3%).
Các nguyên nhân có thể gây tái phát bệnh vảy nến
Bệnh vảy nến có thể biến mất không dấu vết và cũng có thể xuất hiện lại một cách bất ngờ. Một số yếu tố có thể khiến bệnh quay trở lại như:
- Căng thẳng
- Sử dụng rượu
- Các chấn thương
- Sử dụng một số loại thuốc như thuốc chống sốt rét, thuốc điều trị cao huyết áp
- Nhiễm trùng: Hệ thống miễn dịch phải làm việc quá mức để chống lại nhiễm trùng, rất dễ tấn công nhầm các tế bào khỏe mạnh và gây bệnh vảy nến. Viêm họng là một trong những bệnh phổ biến.
Điều trị
Trước khi áp dụng bất kỳ phương pháp điều trị cũng như sử dụng loại thuốc nào hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc các chuyên gia sức khỏe.
Bệnh vảy nến hiện không có cách chữa. Các phương pháp điều trị hầu như chỉ giúp giảm viêm và làm chậm sự phát triển của tế bào da và loại bỏ các mảng vảy.
Điều trị vảy nến bao gồm:
Kem và thuốc mỡ
Kem và thuốc mỡ bôi trực tiếp lên da có thể hữu ích, giúp giảm vảy nến trong tình trạng nhẹ tới trung bình.
Điều trị vảy nến với kem và thuốc mỡ sử dụng các chất:
- Corticosteroid
- Retinoids
- Anthralin
- Vitamin D
- Axit salicylic
- Kem dưỡng ẩm
Thuốc trị toàn thân
Những người bị bệnh vảy nến nặng hơn có thể phải sử dụng thuốc uống hoặc tiêm. Các loại thuốc này này có thể mang tới các tác dụng phụ nghiêm trọng và chỉ được sử dụng trong thời gian ngắn.
Chúng bao gồm:
- Methotrexate
- Cyclosporine
- Retinoids
Liệu pháp ánh sáng
Điều trị bệnh vảy nến có thể phải sử dụng tia cực tím (UV) hoặc ánh sáng tự nhiên.
Ánh sáng mặt trời có thể giết chết các tế bào bạch cầu hoạt động quá mức và điên cuồng tấn công các tế bào da khỏe mạnh. Cả ánh sáng UVA và UVN có thể hữu ích trong việc giảm các triệu chứng của bệnh vảy nến mức độ nhẹ tới trung bình.
Thuốc trị bệnh vảy nến
Nếu bạn mắc vảy nến mức độ hơi nghiêm trọng hoặc các phương pháp điều trị khác không mang lại hiệu quả, bạn có thể sẽ phải sử dụng các loại thuốc dưới đây:
Thuốc sinh học
Nhóm thuốc này làm thay đổi hệ thống miễn dịch và ngăn ngừa sự tương tác giữa hệ thống miễn dịch và con đường gây viêm.
Những loại thuốc này được tiêm qua đường truyền tĩnh mạch.
Retinoids
Retinoids là thuốc bôi để trị mụn trứng cá, chúng có thể giúp giảm sản xuất tế bào da. Tuy nhiên khi ngừng sử dụng, các triệu chứng của bệnh vảy nến có thể quay trở lại.
Tác dụng phụ của Retinoids là rụng tóc và viêm môi.
Những người đang mang thai hoặc có thể có thai trong vòng 3 năm tới không nên sử dụng Retinoids vì nguy cơ gây dị tật bẩm sinh cho trẻ khi sinh ra.
Cyclosporine
Là loại thuốc ngăn chặn phản ứng của hệ miễn dịch. Điều này có thể làm giảm các triệu chứng của bệnh vảy nến. Nó cũng có nghĩa là khiến hệ thống miễn dịch của bạn yếu đi, khi đó hàng tá loại bệnh có thể xử lý bạn thay bệnh vảy nến.
Tác dụng phụ bao gồm các vấn đề về thận và bệnh cao huyết áp.
Methotrexate
Tương tự như Cyclosporine, thuốc methotrexate cũng gây ức chế hệ thống miễn dịch. Nó có thể gây ra tác dụng phụ ít hơn khi sử dụng ở liều thấp.
Methotrexate có thể gây ra tác dụng phụ trong thời giand ài. Tác dụng phụ nhiêm trong bao gồm các tổn thương gan và giảm sản xuất lượng hồng cầu và bạch cầu.
