Tổng quan
Ung thư tế bào hắc tố là loại ung thư da nghiêm trọng nhất phát triển trong các tế bào hắc tố sản sinh ra melanin – sắc tố mang lại màu sắc cho làn da.
U ác tính cũng có thể hình thành trong mắt và hiếm khi ở bên trong cơ thể như mũi hoặc cổ họng.
Nguyên nhân chính xác của tất cả các khối u ác tính không rõ ràng nhưng tiếp xúc với bức xạ tia cực tím từ ánh sáng mặt trời hoặc đèn và giường tắm nắng làm tăng nguy cơ phát triển khối u ác tính. Hạn chế tiếp xúc với bức xạ UV có thể giúp giảm nguy cơ ung thư tế bào hắc tố.
Nguy cơ mắc ung thư hắc tố dường như đang tăng lên ở những người dưới 40 tuổi, đặc biệt là phụ nữ. Biết các dấu hiệu cảnh báo của ung thư da có thể giúp phát hiện và điều trị trước khi chúng di căn. Ung thư hắc tố có thể được điều trị thành công nếu nó được phát hiện sớm.
Triệu chứng của ung thư hắc tố
Khối u hắc tố có thể phát triển ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể, thường là ở những vùng tiếp xúc nhiều với ánh sáng mặt trời như lưng, chân, tay và mặt và phổ biến ở những người có da sẫm màu.
Các dấu hiệu và triệu chứng của ung thư hắc tố bao gồm:
- Sự thay đổi trong một nốt ruồi hiện có
- Sự phát triển của một sắc tố mới hoặc sự thay đổi khác thường trên da
Khối u ác tính không phải lúc nào cũng bắt đầu như một nốt ruồi, nó cũng có thể xảy ra trên da bình thường.
Các nốt ruồi bình thường
Các nốt ruồi bình thường có màu đồng nhất như rám nắng, nâu hoặc đen với một đường viền riêng biệt ngăn cách nốt ruồi với vùng da xung quanh. Chúng nó hình bầu dục hoặc tròn và thường có đường kính nhỏ hơn 6mm.
Hầu hết các nốt ruồi bắt đầu xuất hiện trong thời thơ ấu và những nốt ruồi mới có thể hình thành cho đến khoảng 40 tuổi. Khi trưởng thành, hầu hết mọi người đều có 10 – 40 nốt ruồi. Các nốt ruồi có thể thay đổi về diện mạo theo thời gian và một số thậm chí có thể biến mất theo tuổi tác.
Nốt ruồi bất thường có thể là dấu hiệu của khối u ác tính
Các đặc điểm của nốt ruồi bất thường có thể chỉ ra khối u ác tính hoặc các bệnh ung thư da khác, hãy nghĩ đến các chữ cái A B C D E:
- A là Asymmetrical shape có nghĩa là hình dạng không đối xứng, chỉ những nốt ruồi có hình dạng bất thường với sự khác nhau của hai nửa.
- B là Irregular border có nghĩa là những nốt ruồi có đường viền không đều, có khía hoặc hình vỏ sò, là những đặc điểm của u ác tính
- C là changes in color có nghĩa là những phần phát triển có màu sắc hoặc phân bố màu không đồng đều.
- D là diameter có nghĩa là đường kính: Sự phát triển mới ở nốt ruồi lớn hơn 6mm.
- E là evolving có nghĩa là phát triển: Những nốt ruồi phát triển theo thời gian về kích thước hoặc thay đổi màu sắc hay hình dạng. Nốt ruồi cũng có thể phát triển các dấu hiệu và triệu chứng mới như ngứa hoặc chảy máu.
Nốt ruồi ung thư (ác tính) khác nhau rất nhiều về hình dạng. Một số có thể xuất hiện tất cả các thay đổi được liệt kê ở trên, trong khi những thay đổi khác có thể chỉ có một hoặc hai điểm bất thường.
U ác tính ẩn
U hắc tố cũng có thể phát triển ở những vùng cơ thể ít hoặc không tiếp xúc với ánh sáng mặt trời như kẽ tay, kẽ chân, lòng bàn tay, lòng bàn chân, da đầu hoặc bộ phận sinh dục. Đôi khi chúng được gọi là u ác tính ẩn vì chúng xuất hiện ở những nơi hầu hết mọi người không nghĩ cần kiểm tra.
Khi khối u ác tính xuất hiện ở những người có làn da sẫm màu, nó có nhiều khả năng xuất hiện ở vùng khuất.
Các khối u ác tính ẩn bao gồm:
- U hắc tố ẩn dưới móng tay: Ung thư tế bào hắc tố tuyến giáp là một dạng ung thư hiếm gặp, có thể xuất hiện dưới móng tay hoặc móng chân. Nó cũng có thể được tìm thấy ở lòng bàn tay hoặc lòng bàn chân.
- U hắc tố ở miệng, đường tiêu hóa, đường tiết niệu hoặc âm đạo: U hắc tố niêm mạc phát triển trong màng nhầy ở mũi, miệng, thực quản, hậu môn, đường tiết niệu và âm đạo. Các khối u ác tính ở niêm mạc đặc biệt khó phát hiện vì chúng có thể dễ bị nhầm với các tình trạng bệnh khác.
- U hắc tố trong mắt: Khối u ác tính ở mắt thường xuất hiện nhất ở màng bồ đào – lớp bên dưới tròng mắt của mắt. Một khối u ác tính có thể gây ra thay đổi về thị lực và có thể được chẩn đoán khi khám mắt.
Khi nào nên đi khám bác sĩ?
Hãy hẹn khám bác sĩ ngay nếu bạn nhận thấy các thay đổi bất thường trên da.
Nguyên nhân gây ung thư tế bào hắc tố
U hắc tố xảy ra khi có vấn đề gì đó xảy ra trong các tế bào sản xuất melanin (gọi là tế bào hắc tố).
Thông thường, các tế bào da phát triển một cách có kiểm soát và có trật tự. Các tế bào mới khỏe mạnh đẩy các tế bào cũ lên trên bề mặt da, nơi chúng chết và bong ra. Nhưng khi một số tế bào phát triển tổn thương DNA, các tế bào mới có thể bắt đầu phát triển ngoài tầm kiểm soát và hình thành một tế bào ung thư.
Không rõ điều gì làm hỏng DNA trong tế bào da và điều này dẫn đến u ác tính như thế nào. Nhiều khả năng là sự kết hợp của các yếu tố bao gồm môi trường và di truyền. Tuy nheien các bác sĩ tin rằng việc tiếp xúc với bức xạ tia cực tím (UV) từ mặt trời và từ đèn là nguyên nhân hàng đầu gây ra ung thư tế bào hắc tố.
Tia UV không gây ra tất cả khối u ác tính, đặc biệt là những khối u xảy ra ở những nơi khác trên cơ thể không tiếp xúc với ánh sáng mặt trời. Điều này chỉ ra rằng các yếu tố khác có thể góp phần nào nguy cơ ung thư tế bào hắc tế.
Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ ung thư tế bào hắc tố bao gồm:
- Da trắng: Người có ít sắc tố trong da ít có khả năng được bảo vệ khỏi bức xạ UV gây hại hơn. Những người có mái tóc vàng, đỏ, mắt sáng màu và dễ bị tàn nhang hoặc cháy nắng dễ phát triển khối u ác tính hơn là người có nước da sẫm màu hơn.
- Cháy nắng nghiêm trọng, phồng rộp có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư tế bào hắc tố
- Tiếp xúc với tia UV quá mức có thể làm tăng nguy cơ ung thư da bao gồm cả phát triển u ác tính.
- Người sống ở gần xích đạo hoặc sống ở trên cao: Những người sống gần đường xích đạo của trái đất, nơi tia nắng mặt trời chiếu trực tiếp với lượng bức xạ UV cao hơn những người sống xa hơn về phía Bắc hoặc Nam của Trái Đất. Ngoài ra người sống ở độ cao lớn cũng dễ tiếp xúc với bức xạ tia cực tím hơn.
- Có nhiều nốt ruồi hoặc có các nốt ruồi bất thường: Người có trên 50 nốt ruồi bình thường hoặc có các nốt ruồi bất thường cũng làm tăng nguy cơ ung thư tế bào hắc tố. Về y học được gọi là nốt ruồi loạn sản, những nốt ruồi này có xu hướng lớn hơn nốt ruồi bình thường và có đường viền không đều và màu sắc hỗn hợp.
- Có tiền sử gia đình bị u ác tính
- Có hệ thống miễn dịch suy yếu: Người có hệ thống miễn dịch suy yếu có nguy cơ mắc ung thư hắc tố và các bệnh ung thư da khác. Hệ thống miễn dịch có thể bị suy giảm nếu sử dụng thuốc để ức chế hệ thống miễn dịch như sau khi cấy ghép nội tạng hoặc nếu mắc một bệnh làm suy giảm hệ thống miễn dịch như AIDS.
Phòng ngừa
Bạn có thể giảm nguy cơ mắc ung thư hắc tố và các loại ung thư da khác thông qua một số biện pháp như sau:
- Tránh ánh nắng mặt trời vào giữa ngày
- Sử dụng kem chống nắng phổ rộng với chỉ số SPF ít nhất là 30
- Sử dụng quần áo chống nắng, đồ bảo hộ cần thiết
- Thường xuyên kiểm tra làn da và sự thay đổi dù là nhỏ nhất
