Tổng quan
Bệnh ung thư phổi (Lung cancer) là một loại ung thư bắt đầu ở phổi. Hai lá phổi trong lồng ngực có chức năng hấp thụ oxy khi hít vào và thải ra corbon dioxide khi thở ra.
Ung thư phổi là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do ung thư trên toàn thế giới.
Những người hút thuốc nhiều có nguy cơ ung thư phổi cao nhất, dù cho bệnh có thể xảy ra ở những người chưa bao giờ hút thuốc.
Nguy cơ ung thư phổi cao lên theo thời gian và số lượng điếu thuốc bạn hút. Nếu bỏ thuốc lá, ngay cả sau khi hút trong nhiều năm, bạn có thể giảm đáng kể khả năng phát triển ung thư phổi.
Triệu chứng của ung thư phổi
Ung thư phổi thường không gây ra các dấu hiệu và triệu chứng trong giai đoạn sớm nhất của nó. Các dấu hiệu và triệu chứng của ung thư phổi thường xảy ra khi bệnh chuyển sang giai đoạn nặng.
Các dấu hiệu và triệu chứng của ung thư phổi có thể bao gồm:
- Các cơn ho dai dẳng, ho ra máu
- Khó thở
- Tức ngực
- Khàn tiếng
- Giảm cân không chủ đích
- Đau xương
- Đau đầu
Khi nào nên đi khám bác sĩ?
Nếu bạn hút thuốc và không thể bỏ được hãy liên hệ bác sĩ để được tư vấn các cách để từ bỏ thuốc lá và các sản phẩm chứa nicotine khác.
Thường xuyên đi khám sàng lọc sẽ giúp bạn có thể phát hiện ung thư nếu có ngay khi nó vừa xuất hiện và có thể dễ dàng chữa trị.
Nguyên nhân gây ung thư phổi
Hút thuốc là nguyên nhân lớn nhất gây bệnh ung thư phổi ở cả những người hút thuốc và những người tiếp xúc với khói thuốc (thụ động).
Ung thư phổi cũng có thể xảy ra ở những người không bao giờ hút thuốc cũng như không tiếp xúc với khói thuốc. Trường hợp này không có nguyên nhân rõ ràng.
Cách thuốc lá gây ung thư phổi
Các bác sĩ tin rằng hút thuốc lá gây ung thư phổi bằng cách làm hỏng các tế bào lót phổi. Khi bạn hít phải khói thuốc lá chứa đầy chất gây ung thư, những thay đổi trong mô phổi gần như bắt đầu ngay lập tức.
Ban đầu, cơ thể của bạn có thể sửa chữa được thiệt hại này. Nhưng với mỗi lần tiếp xúc lặp đi lặp lại, các tế bào bình thường nằm trong phổi của bạn ngày càng bị tổn thương. Theo thời gian, tổn thương làm cho các tế bào hoạt động bất thường và cuối cùng phát triển ung thư.
Các loại ung thư phổi
Các bác sĩ chia ung thư phổi thành hai loại chính dựa trên sự xuất hiện của các tế bào ung thư phổi dưới kính hiển vi và đưa ra quyết định điều trị dựa trên loại ung thư phổi.
Ung thư phổi bao gồm hai loại:
- Ung thư phổi tế bào nhỏ (SCLC): Ung thư phổi tế bào nhỏ hầu như chỉ xảy ra ở những người nghiện thuốc lá nặng và ít phổ biến hơn so với ung thư phổi không phải tế bào nhỏ.
- Ung thư phổi không phải tế bào nhỏ: Ung thư phổi không phải tế bào nhỏ là một thuật ngữ chung để chỉ một số loại ung thư phổi. Ung thư phổi không phải tế bào nhỏ bao gồm ung thư biểu mô tế bào vảy, ung thư biểu mô tuyến và ung thư biểu mô tế bào lớn.
Các yếu tố tăng nguy cơ ung thư phổi
Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ ung thư phổi như hút thuốc có thể kiểm soát được nhưng một số yếu tố khác không thể kiểm soát như tiền sử bệnh của gia đình bạn.
Các yếu tố nguy cơ gây ung thư phổi bao gồm:
- Hút thuốc lá: Việc bỏ thuốc lá ở mọi lứa tuổi có thể làm giảm đáng kể nguy cơ phát triển ung thư phổi.
- Tiếp xúc với khói thuốc: Ngay cả khi bạn không hút thuốc, bạn hoàn toàn có thể mắc ung thư phổi khi tiếp xúc với khói thuốc.
- Từng xạ trị trước đây: Nếu bạn đã trải qua xạ trị tại ngực vì một loại ung thư khác, bạn có thể tăng nguy cơ phát triển ung thư phổi.
- Tiếp xúc với phóng xạ: Khí phóng xạ Radon được tạo ra do sự phân hủy tự nhiên của uranium trong đất, đá và nước, cuối cùng trở thành một phần của không khí bạn hít thở. Mức độ không an toàn của radon có thể tích tụ trong bất kỳ ở đâu.
- Tiếp xúc với amiăng và các chất gây ung thư khác: Tiếp xúc với amiăng và các chất khác như asen, crom và niken có thể làm tăng nguy cơ phát triển ung thư phổi, đặc biệt nếu bạn hút thuốc.
- Tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư phổi: Những người có cha mẹ, anh chị em ruột hoặc con cái bị ung thư phổi có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
Các biến chứng của ung thư phổi
Ung thư phổi có thể gây ra các biến chứng, chẳng hạn như:
- Khó thở: Những người bị ung thư phổi có thể bị khó thở nếu ung thư phát triển làm tắc nghẽn các đường hô hấp chính. Ung thư phổi cũng có thể khiến chất lỏng tích tụ xung quanh phổi, khiến phổi bị ảnh hưởng khó giãn nở hoàn toàn khi bạn hít vào.
- Ho ra máu: Ung thư phổi có thể gây chảy máu trong đường thở, khiến bạn ho ra máu (ho ra máu). Đôi khi chảy máu có thể trở nên nghiêm trọng. Các phương pháp điều trị có sẵn để kiểm soát chảy máu.
- Đau đớn: Ung thư phổi giai đoạn muộn di căn đến niêm mạc phổi hoặc đến một vùng khác của cơ thể, chẳng hạn như xương, có thể gây đau. Hãy cho bác sĩ biết nếu bạn bị đau, vì có nhiều phương pháp điều trị để kiểm soát cơn đau.
- Tràn dịch màng phổi: Ung thư phổi có thể gây ra chất lỏng tích tụ trong không gian bao quanh phổi bị ảnh hưởng trong khoang ngực (khoang màng phổi).
Chất lỏng tích tụ trong ngực có thể gây khó thở. Các phương pháp điều trị có sẵn để hút chất lỏng ra khỏi ngực và giảm nguy cơ tràn dịch màng phổi tái phát.
- Di căn: Ung thư phổi thường di căn đến các bộ phận khác của cơ thể, chẳng hạn như não và xương.
Ung thư lây lan có thể gây đau, buồn nôn, đau đầu hoặc các dấu hiệu và triệu chứng khác tùy thuộc vào cơ quan nào bị ảnh hưởng. Một khi ung thư phổi đã lan ra ngoài phổi, nó thường không thể chữa khỏi. Các phương pháp điều trị có sẵn để giảm các dấu hiệu và triệu chứng và giúp bạn sống lâu hơn.
Chẩn đoán ung thư phổi
Xét nghiệm ung thư phổi ở người khỏe mạnh
Những người có nguy cơ mắc ung thư phổi cao có thể xem xét việc tầm soát ung thư phổi hàng năm bằng cách sử dụng chụp CT liều thấp. Tầm soát ung thư phổi thường được áp dụng cho những người lớn tuổi hút thuốc nhiều hoặc những người đã bỏ thuốc.
Cần nghe bác sĩ tư vấn để quyết định liệu tầm soát ung thư phổi có phù hợp với bạn hay không.
Các xét nghiệm để chẩn đoán ung thư phổi
Nếu bạn nghĩ rằng có thể mình mắc ung thư phổi, bác sĩ có thể yêu cầu một số xét nghiệm để tìm tế bào ung thư và loại trừ các bệnh lý khác.
Các xét nghiệm có thể bao gồm:
- Xét nghiệm hình ảnh: Chụp X-quang phổi có thể cho thấy một khối hoặc nốt bất thường. Chụp CT có thể phát hiện các tổn thương nhỏ trong phổi của bạn mà không phát hiện được trên X-quang.
- Xét nghiệm tế bào đờm: Nếu bạn bị ho ra đờm, có thể soi đờm dưới kính hiển vi, đôi khi có thể phát hiện ra sự hiện diện của tế bào ung thư phổi.
- Xét nghiệm sinh thiết
Bác sĩ có thể thực hiện sinh thiết theo một số cách bao gồm cả nội soi phế quản, trong đó bác sĩ kiểm tra các vùng bất thường của phổi bằng cách sử dụng một ống gắn đèn đưa qua cổ họng và vào phổi của bạn.
Nội soi trung gian, trong đó một vết rạch được thực hiện ở cổ của bạn và các dụng cụ phẫu thuật được đưa vào phía sau xương ức để lấy mẫu mô từ các hạch bạch huyết cũng là một lựa chọn.
Một lựa chọn khác là sinh thiết bằng kim, khi đó bác sĩ sử dụng hình ảnh X-quang hoặc CT để hướng kim xuyên qua thành ngực và vào mô phổi để thu thập các tế bào nghi ngờ.
Mẫu sinh thiết cũng có thể được lấy từ các hạch bạch huyết hoặc các khu vực khác mà ung thư đã di căn như gan.
Phân tích cẩn thận các tế bào ung thư trong phòng thí nghiệm sẽ cho biết rõ ung thư loại nào. Kết quả xét nghiệm phức tạp có thể cho bác sĩ biết các đặc điểm cụ thể của tế bào và giúp xác định tiên lượng cũng như hướng điều trị cụ thể.
Các xét nghiệm để xác định mức độ lan rộng của ung thư
Nếu như bạn được chẩn đoán đã mắc ung thư phổi, bác sĩ sẽ cần xét nghiệm mức độ hay giai đoạn ung thư. Giai đoạn ung thư sẽ giúp quyết định phương pháp điều trị phù hợp nhất.
Các xét nghiệm theo giai đoạn có thể bao gồm việc tìm kiếm bằng chứng cho thấy ung thư đã lan ra khỏi phổi hay chưa. Các xét nghiệm bao gồm CT, MRI, chụp cắt lớp phát xạ positron (PET) và quét xương.
Không phải mọi xét nghiệm đều phù hợp, vì vậy cần phải trao đổi với bác sĩ về những quy trình phù hợp với bạn.
Các giai đoạn của ung thư phổi được biểu thị bằng các chữ số la mã từ 0 – IV. Các giai đoạn thấp cho biết ung thư chỉ giới hạn ở phổi, đến giai đoạn IV, ung thư được coi là đã phát triển và di căn sang các vùng khác của cơ thể.
Điều trị ung thư phổi
Kế hoạch điều trị ung thư phụ thuộc vào sức khỏe cơ thể, loại và giai đoạn của ung thư.
Trong một số trường hợp, bạn có thể lựa chọn không điều trị nếu bạn cảm thấy các tác dụng phụ của điều trị là quá lớn. Trong trường hợp đó, bác sĩ có thể đề nghị chỉ điều trị các triệu chứng mà ung thư gây ra như đau, khó thở.
Phẫu thuật
Trong quá trình phẫu thuật, bác sĩ sẽ loại bỏ ung thư phổi và một phần mô khỏe mạnh. Các thủ tục thực hiện sẽ không được đề cập trong nội dung bài viết này.
Nếu bạn trải qua phẫu thuật, bác sĩ có thể loại bỏ các hạch bạch huyết từ ngực của bạn để kiểm tra các dấu hiệu của ung thư.
Phẫu thuật có thể là một lựa chọn phù hợp nếu thu thư chưa bị di căn. Các giai đoạn lớn hơn của ung thư phổi có thể sẽ cần phải hóa trị hoặc xạ trị trước khi phẫu thuật để thu nhỏ ung thư. Nếu có nguy cơ tế bào ung thư còn sót lại sau phẫu thuật hoặc ung thư có thể tái phát, bác sĩ có thể sẽ đề nghị hóa trị hoặc xạ trị sau phẫu thuật.
Xạ trị
Xạ trị là phương pháp sử dụng chùm năng lượng có công suất cao từ các nguồn như tia X và proton để tiêu diệt tế bào ung thư.
Trong quá trình xạ trị, bệnh nhân sẽ nằm trên bàn trong khi máy di chuyển xung quanh, hướng bức xạ đến các điểm chính xác trên cơ thể.
Với những người bị ung thư phổi giai đoạn cuối, tia xạ có thể được sử dụng trước khi phẫu thuật hoặc sau phẫu thuật. Nó được kết hợp với các phương pháp điều trị hóa trị. Nếu phẫu thuật không phải lựa chọn phù hợp thì hóa trị và xạ trị kết hợp có thể là phương pháp được lựa chọn.
Ung thư phổi giai đoạn cuối và những bệnh đã di căn sang các vùng khác của cơ thể, xạ trị có thể giúp giảm các triệu chứng như giảm đau.
Hóa trị liệu
Hóa trị sử dụng thuốc để tiêu diệt tế bào ung thư. Một hoặc nhiều loại thuốc hóa trị có thể được tiêm qua tĩnh mạch ở cánh tay của bạn (tiêm tĩnh mạch) hoặc uống. Sự kết hợp của các loại thuốc thường được đưa ra trong một loạt các đợt điều trị trong khoảng thời gian vài tuần hoặc vài tháng, với thời gian nghỉ giữa các đợt để bạn có thể hồi phục.
Hóa trị thường được sử dụng sau khi phẫu thuật để tiêu diệt bất kỳ tế bào ung thư nào có thể còn sót lại. Nó có thể được sử dụng một mình hoặc kết hợp với xạ trị. Hóa trị cũng có thể được sử dụng trước khi phẫu thuật để thu nhỏ ung thư và giúp loại bỏ chúng dễ dàng hơn.
Ở những người bị ung thư phổi giai đoạn cuối, hóa trị có thể được sử dụng để giảm đau và các triệu chứng khác.
Xạ trị toàn thân lập thể
Xạ trị toàn thân lập thể, còn được gọi là phẫu thuật phóng xạ, là một phương pháp điều trị bức xạ cường độ cao nhằm nhiều chùm bức xạ từ nhiều góc độ vào khối ung thư. Điều trị xạ trị toàn thân lập thể thường được hoàn thành trong một hoặc một vài lần điều trị.
Xạ trị toàn thân lập thể có thể là một lựa chọn cho những người bị ung thư phổi nhỏ không thể phẫu thuật. Nó cũng có thể được sử dụng để điều trị ung thư phổi di căn đến các bộ phận khác của cơ thể, bao gồm cả não.
Điều trị bằng thuốc nhắm mục tiêu
Các phương pháp điều trị bằng thuốc nhắm mục tiêu tập trung vào các bất thường cụ thể hiện diện trong tế bào ung thư. Bằng cách ngăn chặn những bất thường này, các phương pháp điều trị bằng thuốc nhắm mục tiêu có thể khiến các tế bào ung thư chết.
Nhiều loại thuốc trị liệu nhắm mục tiêu được sử dụng để điều trị ung thư phổi, mặc dù hầu hết được dành cho những người bị ung thư giai đoạn cuối hoặc tái phát.
Một số liệu pháp nhắm mục tiêu chỉ hoạt động ở những người có tế bào ung thư có đột biến gen nhất định. Tế bào ung thư của bạn có thể được kiểm tra trong phòng thí nghiệm để xem liệu những loại thuốc này có thể giúp ích cho bạn hay không.
Liệu pháp miễn dịch
Liệu pháp miễn dịch sử dụng hệ thống miễn dịch của bạn để chống lại ung thư. Hệ thống miễn dịch chống lại bệnh tật của cơ thể có thể không tấn công ung thư của bạn bởi vì các tế bào ung thư sản xuất các protein giúp chúng ẩn náu khỏi các tế bào của hệ thống miễn dịch. Liệu pháp miễn dịch hoạt động bằng cách can thiệp vào quá trình đó.
Các phương pháp điều trị miễn dịch thường dành cho những người bị ung thư phổi tiến triển cục bộ và ung thư đã di căn đến các bộ phận khác của cơ thể.
Chăm sóc giảm nhẹ
Những người bị ung thư phổi thường gặp các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh ung thư, cũng như các tác dụng phụ của việc điều trị. Chăm sóc hỗ trợ, còn được gọi là chăm sóc giảm nhẹ, là một lĩnh vực y học chuyên khoa liên quan đến việc làm việc với bác sĩ để giảm thiểu các dấu hiệu và triệu chứng của bạn.
Bác sĩ có thể khuyên bạn nên gặp nhóm chăm sóc giảm nhẹ ngay sau khi chẩn đoán để đảm bảo rằng bạn cảm thấy thoải mái trong và sau khi điều trị ung thư.
Trong một nghiên cứu, những người mắc bệnh ung thư phổi không tế bào nhỏ tiến triển bắt đầu được chăm sóc hỗ trợ ngay sau khi được chẩn đoán sống lâu hơn những người tiếp tục điều trị, chẳng hạn như hóa trị và xạ trị. Những người được chăm sóc hỗ trợ cho biết tâm trạng và chất lượng cuộc sống được cải thiện. Trung bình, họ sống sót lâu hơn gần ba tháng so với những người được chăm sóc tiêu chuẩn.
Các biện pháp khắc phục tại nhà
Đối phó với khó thở
Nhiều người bị ung thư phổi cảm thấy khó thở vào một thời điểm nào đó trong quá trình bệnh. Các phương pháp điều trị như oxy bổ sung và thuốc có sẵn để giúp bạn cảm thấy thoải mái hơn, nhưng không phải lúc nào cũng đủ.
Để đối phó với tình trạng khó thở, có thể giúp:
- Cố gắng thư giãn: Cảm thấy khó thở có thể rất đáng sợ. Nhưng sợ hãi và lo lắng chỉ khiến bạn khó thở hơn. Khi bạn bắt đầu cảm thấy khó thở, hãy cố gắng kiềm chế nỗi sợ hãi bằng cách chọn một hoạt động giúp bạn thư giãn. Nghe nhạc, tưởng tượng về địa điểm nghỉ mát yêu thích của bạn, thiền hoặc nói một lời cầu nguyện.
- Tìm một vị trí thoải mái: Bạn có thể nghiêng người về phía trước khi cảm thấy khó thở.
- Tập trung vào hơi thở của bạn: Khi bạn cảm thấy khó thở, hãy tập trung tâm trí vào nhịp thở. Thay vì cố gắng nạp đầy không khí vào phổi, hãy tập trung vào việc di chuyển các cơ kiểm soát cơ hoành. Thử thở bằng đôi môi mím chặt và điều hòa nhịp thở với hoạt động của bạn.
- Tiết kiệm năng lượng của bạn cho những gì quan trọng: Nếu thở gấp, bạn có thể dễ bị mệt. Cắt bỏ những công việc không cần thiết trong ngày để bạn có thể tiết kiệm năng lượng cho những việc cần phải hoàn thành.
Hãy cho bác sĩ biết nếu bạn cảm thấy khó thở hoặc nếu các triệu chứng của bạn trở nên tồi tệ hơn, vì có nhiều phương pháp điều trị khác để giảm khó thở.
Các phương pháp điều trị thay thế
Các phương pháp điều trị ung thư phổi bổ sung và thay thế không thể chữa khỏi bệnh ung thư của bạn. Nhưng các phương pháp điều trị bổ sung và thay thế thường có thể được kết hợp với sự chăm sóc của bác sĩ để giúp làm giảm các dấu hiệu và triệu chứng.
Các phương pháp hỗ trợ điều trị bệnh ung thư phổi bao gồm:
- Châm cứu
- Thôi miên
- Mát xa
- Thiền
- Yoga
Phòng ngừa ung thư phổi
Không có cách nào chắc chắn để ngăn ngừa ung thư phổi, nhưng bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh nếu:
- Đừng hút thuốc: Nếu bạn chưa bao giờ hút thuốc, đừng bắt đầu. Nói chuyện với con bạn về việc không hút thuốc để chúng hiểu cách tránh yếu tố nguy cơ chính gây ung thư phổi. Bắt đầu trò chuyện về sự nguy hiểm của việc hút thuốc với con bạn sớm để chúng biết cách phản ứng với áp lực của bạn bè.
- Bỏ thuốc lá: Ngừng hút thuốc ngay bây giờ. Bỏ thuốc lá làm giảm nguy cơ ung thư phổi, ngay cả khi bạn đã hút thuốc trong nhiều năm. Nói chuyện với bác sĩ của bạn về các chiến lược và hỗ trợ cai thuốc có thể giúp bạn bỏ thuốc. Các lựa chọn bao gồm các sản phẩm thay thế nicotine, thuốc và các nhóm hỗ trợ.
- Tránh khói thuốc: Nếu bạn sống hoặc làm việc với một người hút thuốc, hãy thúc giục họ bỏ thuốc lá. Ít nhất, hãy đề nghị anh ấy hoặc cô ấy hút thuốc bên ngoài. Tránh các khu vực có người hút thuốc, chẳng hạn như quán bar và nhà hàng, đồng thời tìm kiếm các lựa chọn không khói thuốc.
- Tránh các chất gây ung thư tại nơi làm việc: Thực hiện các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ mình khỏi tiếp xúc với hóa chất độc hại tại nơi làm việc. Tuân theo các biện pháp phòng ngừa của chủ nhân của bạn. Ví dụ, nếu bạn được cấp một chiếc khẩu trang để bảo vệ, hãy luôn đeo nó. Hỏi bác sĩ xem bạn có thể làm gì hơn để bảo vệ bản thân tại nơi làm việc. Nguy cơ tổn thương phổi do các chất gây ung thư tại nơi làm việc sẽ tăng lên nếu bạn hút thuốc.
- Ăn một chế độ ăn uống đầy đủ trái cây và rau quả: Chọn một chế độ ăn uống lành mạnh với nhiều loại trái cây và rau quả. Nguồn thực phẩm giàu vitamin và chất dinh dưỡng là tốt nhất. Tránh dùng liều lượng lớn vitamin ở dạng thuốc viên, vì chúng có thể có hại. Ví dụ, các nhà nghiên cứu hy vọng giảm nguy cơ ung thư phổi ở những người nghiện thuốc lá nặng đã cho họ bổ sung beta carotene. Kết quả cho thấy các chất bổ sung thực sự làm tăng nguy cơ ung thư ở những người hút thuốc.
- Chăm chỉ tập thể dục: Nếu bạn không tập thể dục thường xuyên, hãy bắt đầu từ từ. Cố gắng tập thể dục hầu hết các ngày trong tuần.
Một chế độ ăn uống lành mạnh kết hợp tập thể dục, các vận động thể chất thường xuyên sẽ giúp phòng chống bệnh ung thư phổi một cách hiệu quả nhất.
