Tổng quan
Bệnh đau mắt đỏ (hay viêm kết mạc) là tình trạng viêm hoặc nhiễm trùng màng trong suốt (kết mạc) lót mí mắt và che phủ phần trắng của nhãn cầu. Khi các mạch máu nhỏ trong kết mạc bị viêm, chúng sẽ dễ nhìn thấy hơn. Đây là nguyên nhân khiến lòng trắng của mắt bạn có màu hơi đỏ hoặc hồng.
Đau mắt đỏ thường do nhiễm vi khuẩn hoặc vi rút, phản ứng dị ứng hoặc do ống lệ mở chưa hoàn toàn ở trẻ sơ sinh.
Mặc dù mắt đỏ có thể gây khó chịu, nhưng nó hiếm khi ảnh hưởng đến thị lực của bạn. Các phương pháp điều trị có thể giúp giảm bớt khó chịu khi đau mắt đỏ. Vì bệnh đau mắt đỏ có thể lây nhiễm nên việc chẩn đoán và điều trị sớm có thể giúp hạn chế sự lây lan của nó.
Triệu chứng của đau mắt đỏ
Các triệu chứng của bệnh đau mắt đỏ phổ biến nhất bao gồm:
- Đỏ ở một hoặc cả hai mắt
- Ngứa ở một hoặc cả hai mắt
- Cảm giác có sạn ở một hoặc cả hai mắt
- Tiết dịch ở một hoặc cả hai mắt tạo thành lớp vảy có thể khiến mắt bạn khó mở mắt vào buổi sáng
Khi nào nên đi khám bác sĩ?
Có những tình trạng nghiêm trọng về mắt có thể gây đỏ mắt. Những tình trạng này có thể gây đau mắt, cảm giác có vật gì đó mắc kẹt trong mắt (cảm giác dị vật), mờ mắt và nhạy cảm với ánh sáng. Nếu bạn gặp những triệu chứng này, hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế.
Những người đeo kính áp tròng cần ngừng đeo kính áp tròng ngay khi các triệu chứng đau mắt đỏ bắt đầu. Nếu các triệu chứng của bạn không thuyên giảm trong vòng 12 đến 24 giờ, hãy đi khám bác sĩ nhãn khoa để đảm bảo rằng bạn không bị nhiễm trùng mắt nghiêm trọng hơn liên quan đến việc sử dụng kính áp tròng.
Nguyên nhân gây bệnh đau mắt đỏ
Nguyên nhân của mắt đỏ bao gồm:
- Nhiễm virus
- Vi khuẩn
- Dị ứng
- Hóa chất bắn vào mắt
- Một vật lạ trong mắt
- Ở trẻ sơ sinh, ống dẫn nước mắt bị tắc
Viêm kết mạc do vi rút và vi khuẩn
Hầu hết các trường hợp đau mắt đỏ thường do adenovirus gây ra nhưng cũng có thể do virus herpes simplex, virus varicella-zoster và nhiều loại virus khác, bao gồm cả virus gây bệnh coronavirus 2019 (COVID-19).
Cả viêm kết mạc do vi rút và vi khuẩn đều có thể xảy ra cùng với cảm lạnh hoặc các triệu chứng của nhiễm trùng đường hô hấp, chẳng hạn như đau họng. Đeo kính áp tròng không được làm sạch đúng cách hoặc không phải của riêng bạn có thể gây viêm kết mạc do vi khuẩn.
Cả hai loại đều rất dễ lây lan. Chúng lây lan qua tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với chất lỏng chảy ra từ mắt của người bị nhiễm bệnh. Một hoặc cả hai mắt có thể bị ảnh hưởng.
Viêm kết mạc dị ứng
Viêm kết mạc dị ứng ảnh hưởng đến cả hai mắt và là phản ứng với chất gây dị ứng như phấn hoa. Để phản ứng với các chất gây dị ứng, cơ thể bạn tạo ra một kháng thể gọi là immunoglobulin E (IgE).
Kháng thể này kích hoạt các tế bào đặc biệt gọi là tế bào mast trong niêm mạc mắt và đường hô hấp của bạn để giải phóng các chất gây viêm, bao gồm cả histamine. Cơ thể giải phóng histamine có thể tạo ra một số dấu hiệu và triệu chứng dị ứng, bao gồm cả mắt đỏ hoặc hồng.
Nếu bạn bị viêm kết mạc dị ứng, bạn có thể bị ngứa dữ dội, chảy nước mắt và viêm mắt – cũng như hắt hơi và chảy nước mũi. Hầu hết viêm kết mạc dị ứng có thể được kiểm soát bằng thuốc nhỏ mắt dị ứng.
Viêm kết mạc do kích ứng
Kích ứng do bắn hóa chất hoặc vật thể lạ vào mắt cũng có liên quan đến viêm kết mạc. Đôi khi rửa và lau mắt để loại bỏ hóa chất hoặc dị vật gây đỏ và kích ứng. Các dấu hiệu và triệu chứng, có thể bao gồm chảy nước mắt và tiết dịch nhầy, thường tự hết trong khoảng một ngày.
Nếu việc xả nước ban đầu không giải quyết được các triệu chứng hoặc nếu hóa chất là một chất ăn da như dung dịch kiềm, bạn cần được bác sĩ hoặc chuyên gia mắt đi khám càng sớm càng tốt. Hóa chất bắn vào mắt có thể gây tổn thương mắt vĩnh viễn. Các triệu chứng dai dẳng cũng có thể chỉ ra rằng bạn vẫn còn dị vật trong mắt – hoặc có thể là một vết xước trên giác mạc hoặc lớp phủ của nhãn cầu (màng cứng).
Các yếu tố làm tăng nguy cơ bị đau mắt đỏ
Các yếu tố nguy cơ gây đau mắt đỏ bao gồm:
- Tiếp xúc với thứ mà bạn bị dị ứng (viêm kết mạc dị ứng)
- Tiếp xúc với người bị nhiễm vi rút hoặc vi khuẩn dạng viêm kết mạc
- Sử dụng kính áp tròng, đặc biệt là kính giãn tròng
Biến chứng của viêm kết mạc
Ở cả trẻ em và người lớn, bệnh đau mắt đỏ có thể gây viêm giác mạc ảnh hưởng đến thị lực.
Đánh giá và điều trị kịp thời bởi bác sĩ của bạn đối với đau mắt, cảm giác có vật gì đó mắc kẹt trong mắt (cảm giác dị vật), mờ mắt hoặc nhạy cảm với ánh sáng có thể làm giảm nguy cơ biến chứng.
Chẩn đoán bệnh viêm kết mạc
Trong hầu hết các trường hợp, bác sĩ có thể chẩn đoán đau mắt đỏ bằng cách đặt câu hỏi về các triệu chứng và tiền sử sức khỏe gần đây của bạn. Thường không cần đến văn phòng.
Hiếm khi, bác sĩ có thể lấy mẫu chất lỏng chảy ra từ mắt của bạn để phân tích trong phòng thí nghiệm (nuôi cấy). Có thể cần nuôi cấy nếu các triệu chứng của bạn nghiêm trọng hoặc nếu bác sĩ nghi ngờ nguyên nhân có nguy cơ cao, chẳng hạn như dị vật trong mắt, nhiễm trùng do vi khuẩn nghiêm trọng hoặc nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục.
Điều trị
Điều trị đau mắt đỏ thường tập trung vào việc giảm triệu chứng. Bác sĩ có thể khuyên bạn nên sử dụng nước mắt nhân tạo, lau mí mắt bằng khăn ướt và chườm lạnh hoặc ấm nhiều lần mỗi ngày.
Nếu bạn đeo kính áp tròng, bạn sẽ được khuyên ngừng đeo cho đến khi điều trị xong. Bác sĩ có thể sẽ khuyên bạn nên vứt bỏ kính áp tròng đã đeo nếu ống kính của bạn là loại dùng một lần.
Khử trùng ống kính cứng qua đêm trước khi bạn sử dụng lại. Hãy hỏi bác sĩ xem bạn có nên vứt bỏ và thay thế các phụ kiện kính áp tròng của mình, chẳng hạn như hộp đựng ống kính được sử dụng trước hoặc trong khi bị bệnh. Đồng thời thay thế bất kỳ trang điểm mắt nào đã sử dụng trước khi bị bệnh.
Trong hầu hết các trường hợp, bạn sẽ không cần thuốc nhỏ mắt kháng sinh. Vì viêm kết mạc thường là do vi-rút, nên thuốc kháng sinh sẽ không giúp ích gì, và thậm chí có thể gây hại bằng cách làm giảm hiệu quả của thuốc trong tương lai hoặc gây phản ứng với thuốc. Thay vào đó, virus cần thời gian để chạy quá trình của nó – lên đến hai hoặc ba tuần.
Viêm kết mạc do virus thường bắt đầu ở một mắt và sau đó lây nhiễm sang mắt còn lại trong vòng vài ngày. Các dấu hiệu và triệu chứng của bạn sẽ dần dần tự hết.
Thuốc kháng vi-rút có thể là một lựa chọn nếu bác sĩ xác định rằng bệnh viêm kết mạc do vi-rút của bạn là do vi-rút herpes simplex gây ra.
Điều trị viêm kết mạc dị ứng
Nếu kích ứng là viêm kết mạc dị ứng, bác sĩ có thể kê một trong nhiều loại thuốc nhỏ mắt khác nhau cho những người bị dị ứng. Chúng có thể bao gồm các loại thuốc giúp kiểm soát phản ứng dị ứng, chẳng hạn như thuốc kháng histamine và chất ổn định tế bào mast hoặc thuốc giúp kiểm soát tình trạng viêm, chẳng hạn như thuốc thông mũi, steroid và thuốc nhỏ chống viêm.
Thuốc nhỏ mắt không kê đơn có chứa thuốc kháng histamine và thuốc chống viêm cũng có thể có hiệu quả. Hãy hỏi bác sĩ nếu bạn không chắc chắn nên sử dụng sản phẩm nào.
Bạn cũng có thể giảm mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng viêm kết mạc dị ứng bằng cách tránh bất kỳ nguyên nhân nào gây dị ứng khi có thể.
Phòng ngừa bệnh viêm kết mạc
Ngăn ngừa sự lây lan của bệnh đau mắt đỏ
Thực hành vệ sinh tốt để kiểm soát sự lây lan của bệnh đau mắt đỏ. Ví dụ như sau:
- Không dùng tay chạm vào mắt
- Rửa tay thường xuyên
- Dùng khăn sạch và khăn lau hàng ngày
- Không dùng chung khăn tắm hoặc khăn mặt
- Thay vỏ gối thường xuyên
- Hạn chế sử dụng mỹ phẩm cho mắt như mascara
- Không dùng chung mỹ phẩm cho mắt hoặc các vật dụng chăm sóc mắt cá nhân.
Hãy nhớ rằng đau mắt đỏ không dễ lây lan hơn cảm lạnh thông thường. Bạn có thể trở lại làm việc, đi học hoặc chăm sóc con cái nếu bạn không thể nghỉ ngơi – chỉ cần kiên trì thực hiện vệ sinh tốt.
Phòng ngừa đau mắt đỏ ở trẻ sơ sinh
Đôi mắt của trẻ sơ sinh dễ bị nhiễm vi khuẩn thường có trong ống sinh của người mẹ. Những vi khuẩn này không gây ra triệu chứng ở người mẹ. Trong một số trường hợp hiếm hoi, những vi khuẩn này có thể khiến trẻ sơ sinh phát triển một dạng viêm kết mạc nghiêm trọng được gọi là bệnh mắt trẻ sơ sinh, cần được điều trị ngay lập tức để bảo tồn thị lực.
Đó là lý do tại sao ngay sau khi sinh, một loại thuốc mỡ kháng sinh được bôi vào mắt trẻ sơ sinh. Thuốc mỡ giúp ngăn ngừa nhiễm trùng mắt.
