Bệnh celiac là một bệnh tự miễn dịch mà tiêu hóa không thể tiêu hóa gluten, một loại protein có trong lúa mì, lúa mạch và lúa non.
Bệnh này có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng và yêu cầu sự thay đổi lớn trong chế độ ăn uống.
1. Thông tin tổng quan về bệnh celiac
Bệnh Celiac là một bệnh tự miễn khiến cơ thể không thể tiêu hóa gluten – một loại protein có trong lúa mì, lúa mạch và lúa non.
Khi người mắc bệnh tiêu thụ gluten, hệ miễn dịch trong cơ thể phản ứng và tấn công niêm mạc ruột non, gây tổn thương và suy yếu khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng.
Triệu chứng của bệnh Celiac có thể bao gồm tiêu chảy, đau bụng, buồn nôn, mệt mỏi, giảm cân và các vấn đề về da và xương khác.
Bệnh này có thể ảnh hưởng tới nhiều cơ quan và hệ thống trong cơ thể, bao gồm hệ tiêu hóa, hệ thần kinh, tim mạch và xương khớp.
Điều trị bệnh Celiac cần phải tuân thủ chế độ ăn kiêng không chứa gluten. Với việc loại bỏ gluten khỏi khẩu phần ăn hàng ngày có thể giúp giảm triệu chứng, phục hồi niêm mạc ruột và duy trì sức khỏe người bệnh.
2. Các dấu hiệu nhận biết bệnh celiac
Các dấu hiệu nhận biết bệnh Celiac có thể khác giau ở mỗi người, các triệu chứng phổ biến như sau:
- Các triệu chứng tiêu hóa: Người bệnh thường gặp các triệu chứng như tiêu chảy, đau bụng, buồn nôn, nôn mửa và khó tiêu sau khi tiêu thụ gluten.
- Suy giảm khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng khiến người bệnh bị tụt cân, mệt mỏi, suy dinh dưỡng và suy giảm sức đề kháng.
- Vàng da và mắt: Một số người mắc bệnh celiac có thể trải qua các vấn đề như phát ban, viêm da, ngứa hoặc thay đổi màu da. Người bệnh cũng có thể bị viêm mắt, viêm kết mạc hoặc kích ứng mắt.
- Các triệu chứng khác như mệt mỏi, tăng cân không rõ nguyên nhân, rối loạn tâm lý, thiếu máu, giảm khả năng tập trung và các vấn đề về xương khớp.
Những triệu chứng trên có thể giống với các bệnh khác, do vậy việc xác định chính xác bệnh Celiac đòi hỏi các xét nghiệm và tư vấn từ chuyên gia y tế.
Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào ở trên, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để được kiểm tra và chẩn đoán chính xác.
3. Các nguyên nhân gây bệnh
Bệnh Celiac gây ra chủ yếu bởi phản ứng miễn dịch với gluten – loại protein được tìm thấy trong lúa mì, lúa mạch và lúa non.
Khi người bệnh tiếp xúc với gluten, hệ miễn dịch sẽ tấn công niêm mạc ruột non, gây tổn thương và viêm nhiễm.
Nguyên nhân chính của bệnh celiac vẫn chưa được làm rõ, nhưng có một sự kết hợp giữa yếu tố di truyền và môi trường.
Các yếu tố tăng nguy cơ mắc bệnh
- Di truyền: Nếu bạn có người thân trong gia đình mắc bệnh celiac thì bạn cũng có nguy cơ cao mắc bệnh.
- Tiếp xúc với gluten: Việc tiếp xúc với gluten trong thức ăn và đồ uống là yếu tố quan trọng trong việc gây ra bệnh celiac. Một số người có khả năng phản ứng miễn dịch với gluten và phát triển bệnh.
- Tác động từ môi trường: Một số tác động môi trường như vi khuẩn, virus hoặc sự thay đổi về vi khuẩn đường ruột cũng có thể góp phần gây bệnh.
Dù các yếu tố trên có thể tăng nguy cơ mắc bệnh nhưng không phải ai cũng sẽ phát triển bệnh celiac sau khi tiếp xúc với gluten. Điều kiện này cần được đánh giá và chẩn đoán chính xác bởi bác sĩ hoặc chuyên gia y tế.
4. Các biến chứng nguy hiểm
Bệnh Celiac có thể gây ra một số biến chứng nguy hiểm nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Dưới đây là một số biến chứng có thể xảy ra:
- Tổn thương niêm mạc ruột: Tỉnh trạng này có thể dẫn tới thiếu máu, suy dinh dưỡng, suy giảm sức đề kháng và suy thận.
- Rối loạn chức năng gan: Người mắc bệnh celiac có thể phát triển các rối loạn chức năng gan như viêm gan, xơ gan và viêm tụy. Nếu không được điều trị, các rối loạn này có thể gây tổn thương và suy giảm chức năng các cơ quan này.
- Bệnh lý về xương: Bệnh celiac có thể ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ canxi và vitamin D, gây suy dinh dưỡng và suy yếu xương. Tình trạng này có thể gây loãng xương và tăng nguy cơ gãy xương.
- Bệnh tim mạch: Một số nghiên cứu cho thấy có mối liên hệ giữa bệnh celiac và bệnh tim mạch như tăng nguy cơ bị động mạch và nhồi máu cơ tim.
Để giảm nguy cơ các biến chứng nguy hiểm cần được chẩn đoán sớm và tuân thủ chế độ ăn không chứa gluten theo sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
5. Chẩn đoán và điều trị
Chẩn đoán
Chẩn đoán bệnh Celiac thường bao gồm các bước sau:
- Xét nghiệm máu: Máu sẽ được kiểm tra để phát hiện các kháng thể đặc trưng cho bệnh Celiac, bao gồm kháng thể chống tự miễn (anti-tTG) và kháng thể chống gliadin (AGA). Nếu kết quả xét nghiệm cho thấy dương tính, sẽ cần tiến hành xét nghiệm tiếp theo để xác định chẩn đoán.
- Xét nghiệm tế bào niêm mạc ruột: Bằng cách tiến hành thủ thuật nhỏ gọt một mảnh niêm mạc từ ruột non thông qua nút ruột non, bác sĩ có thể kiểm tra dưới kính hiển vi để tìm hiểu về tình trạng niêm mạc ruột.
Điều trị
Để điều trị bệnh Celiac, phương pháp duy nhất hiệu quả là duy trì một chế độ ăn không chứa gluten suốt đời.
Điều này có nghĩa là tránh tiêu thụ bất kỳ loại thực phẩm nào chứa lượng gluten, bao gồm lúa mì, lúa mạch, yến mạch, vàng mễ và sản phẩm chứa gluten.
Việc tư vấn dinh dưỡng cũng rất quan trọng để đảm bảo rằng bạn có đủ dưỡng chất trong chế độ ăn hàng ngày của mình.
Bạn có thể được hướng dẫn bởi một chuyên gia dinh dưỡng về cách thay thế các nguồn thực phẩm giàu gluten bằng các nguồn thực phẩm không chứa gluten và về cách cân bằng dinh dưỡng của mình.
Nếu bạn tuân thủ chính xác chế độ ăn không chứa gluten và kiên nhẫn trong quá trình điều trị, triệu chứng của bệnh Celiac thường giảm đi và niêm mạc ruột có thể phục hồi.
6. Các biện pháp phòng ngừa
Để phòng ngừa bệnh Celiac, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau:
- Tránh tiếp xúc với gluten: Điều quan trọng nhất là tránh tiêu thụ bất kỳ loại thực phẩm nào chứa gluten. Hạn chế hay loại bỏ lúa mì, lúa mạch, yến mạch, vàng mễ và sản phẩm chứa gluten trong chế độ ăn hàng ngày.
- Đọc kỹ nhãn hàng hóa: Khi mua sản phẩm thực phẩm, hãy đọc nhãn hàng hóa kỹ lưỡng để tìm hiểu nếu chúng chứa gluten. Chú ý đến các tên gọi khác của gluten như “gliadin” hoặc “protein của lúa mì”.
- Đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm: Đảm bảo rằng không có sự tiếp xúc giữa thực phẩm không chứa gluten và thực phẩm chứa gluten để tránh tình trạng ô nhiễm và phản ứng phụ.
- Tư vấn dinh dưỡng: Hãy tìm kiếm sự tư vấn của một chuyên gia dinh dưỡng để đảm bảo rằng bạn có chế độ ăn cân bằng và đủ dưỡng chất. Họ có thể giúp bạn tìm ra các nguồn thực phẩm thay thế và đảm bảo rằng bạn không bị thiếu dinh dưỡng.
- Kiểm tra thường xuyên: Nếu bạn đã được chẩn đoán bị bệnh Celiac, thì kiểm tra thường xuyên và theo dõi sự phục hồi của niêm mạc ruột là rất quan trọng. Bác sĩ sẽ thực hiện các xét nghiệm và theo dõi triệu chứng của bạn để đảm bảo rằng bạn đang tuân thủ chế độ ăn không chứa gluten và không có biến chứng nghiêm trọng.
Bệnh Celiac là một bệnh mãn tính và không có biện pháp phòng ngừa tuyệt đối. Tuy nhiên, việc tuân thủ chế độ ăn không chứa gluten và sự tư vấn chuyên môn có thể giúp giảm nguy cơ và kiểm soát triệu chứng của bệnh.
Việc tuân thủ chế độ ăn không chứa gluten là cách duy nhất để kiểm soát bệnh celiac.
Bằng cách loại bỏ gluten khỏi khẩu phần ăn hàng ngày, người bệnh có thể giảm triệu chứng, phục hồi niêm mạc ruột và duy trì sức khỏe tốt.
Việc hợp tác chặt chẽ với bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng sẽ giúp đảm bảo việc ăn uống đúng cách và tìm ra các thay thế gluten an toàn và dinh dưỡng.
