Addison (Suy tuyến thượng thận): Dấu hiệu và nguyên nhân gây bệnh

Bệnh Addison, còn được gọi là suy tuyến thượng thận, là một tình trạng y tế hiếm gặp nhưng có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng.

Bệnh này xuất phát từ sự suy giảm hoạt động của tuyến thượng thận, dẫn đến thiếu hụt các hormone quan trọng.

Triệu chứng của bệnh Addison có thể gây ra sự khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hàng ngày của người bệnh.

1. Thông tin tổng quan về bệnh Addison

Bệnh Addison (hay suy tuyến thượng thận) là một rối loạn nội tiết do sự suy giảm hoặc hoàn toàn mất chức năng của tuyến vỏ thận.

Tuyến vỏ thận là một phần của tuyến thượng thận, nằm trên đỉnh của mỗi thận, chịu trách nhiệm sản xuất các hormone corticosteroid quan trọng như cortisol và aldosterone.

Bệnh Addision thường do tuyến vỏ thận bị tổn thương hoặc bị tấn công bởi hệ miễn dịch của cơ thể, dẫn đến suy giảm hoạt động sản xuất hormone.

Nguyên nhân chính gây bệnh suy tuyến thượng thận là viêm tự miễn, khi hệ miễn dịch tấn công tuyến vỏ thượng thận. Một số nguyên nhân khác như nhiễm trùng, ung thư hoặc sử dụng các loại thuốc như corticosteroid cũng có thể góp phần gây bệnh.

2. Các dấu hiệu nhận biết bệnh Addison

Các dấu hiệu nhận biết bệnh Addison có thể bao gồm:

• Mệt mỏi, thiếu hụt năng lượng: Người mắc bệnh thường cảm thấy mệt mỏi kéo dài dù nghỉ ngơi và ngủ đủ giấc.
• Giảm cân đột ngột không rõ lý do có thể do suy giảm hoạt động của hormone cortisol ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất trong cơ thể.
• Bệnh Addison gây suy giảm sản xuất melanin – sắc tố quyết định màu da, do vậy da có thể trở nên mờ nhạt và dễ bị cháy nắng.
• Huyết áp thấp: Suy giảm hormone aldosterone có thể làm giảm áp lực máu, gây choáng, chóng mặt và cảm giác khó chịu khi đứng dậy đột ngột.
• Khó chịu, buồn nôn.

Nếu bạn có những dấu hiệu trên và nghi ngờ mình bị bệnh Addison, hãy tham khảo ý kiến ​​của bác sĩ để được chẩn đoán chính xác và điều trị phù hợp.

3. Các nguyên nhân gây bệnh

Các nguyên nhân gây bệnh Addison có thể bao gồm:

• Viêm tự miễn: Đây là nguyên nhân phổ biến gây bệnh Addison, xảy ra khi hệ miễn dịch tấn công và phá hủy tuyến thượng thận.
• Nhiễm trùng: Một số loại nhiễm trùng như nhiễm trùng lao, HIV, viêm gan hoặc viêm nội mạc tuyến tạo nên các kháng thể chống tuyến vỏ thận và gây tổn thương tuyến vỏ thận.
• Ung thư: Các khối u ác tính như ung thư tuyến thượng thận có thể tác động và làm giảm hoạt động của tuyến thượng thận.
• Sử dụng corticosteroid kéo dài hoặc quá liều có thể ảnh hưởng đến chức năng của tuyến vỏ thận và gây suy giảm hoạt động cortisol.
• Di truyền: Một số trường hợp bệnh có thể xuất phát từ các đột biến di truyền trong các gen liên quan đến chức năng tuyến vỏ thượng thận.

Nguyên nhân chính xác của bệnh Addison chưa được xác định rõ nhưng viêm tự miễn vẫn được coi là nguyên nhân phổ biến nhất.

4. Các biến chứng nguy hiểm

Bệnh Addison có thể gây ra một số biến chứng nguy hiểm nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Các biến chứng nguy hiểm của bệnh bao gồm:

• Khủng hoảng Addisonian: Đây là tình trạng cấp tính và nguy hiểm nhất của bệnh Addison, xảy ra khi tuyến vỏ thận không cung cấp đủ hormone cortisol và aldosterone, nó gây ra sự giảm áp lực máu nghiêm trọng, nhịp tim không ổn định, mất cảm giác, mất ý thức và có thể hôn mê. Khủng hoảng Addisonian là một tình trạng cấp cứu cần được điều trị ngay lập tức.
• Tăng Kali máu: Sự suy giảm aldosterone có thể làm tăng mức kali trong máu và gây ra những biểu hiện như mệt mỏi, chuột ruốt, mất cân bằng điện giải và nghiêm trọng hơn có thể gây nhồi máu cơ tim.
• Suy giảm chức năng tuyến giáp: Cortisol cũng có tác động đến chức năng tuyến giáp. Sự suy giảm cortisol có thể ảnh hưởng đến sản xuất và sử dụng hormone tuyến giáp, gây ra các dấu hiệu của suy giảm chức năng tuyến giáp.
• Sự bất thường trong chức năng thận: Suy giảm hoạt động của tuyến vỏ thận có thể gây ra các vấn đề liên quan đến chức năng thận như suy thận cấp và suy thận mạn.
• Các vấn đề về sức khỏe tâm thần: Một số người bị suy tuyến thượng thận có thể bị trầm cảm, lo âu, căng thẳng và khó ngủ.

Để tránh các biến chứng nguy hiểm của suy tuyến thượng thận cần phải chẩn đoán và điều trị sớm. Việc tuân thủ chế độ điều trị và thăm khám định kỳ để ngăn ngừa biến chứng.

5. Chẩn đoán và điều trị

Chẩn đoán

Để chẩn đoán suy tuyến thượng thận có thể sử dụng các phương pháp sau:

• Thu thập thông tin: Bác sĩ có thể kiểm tra các triệu chứng như mệt mỏi, giảm cân, màu da, huyết áp thấp và các vấn đề tiêu hóa. Bác sĩ cũng có thể kiểm tra việc sử dụng thuốc corticosteroid và các vấn đề di truyền.
• Xét nghiệm máu để đo nồng độ cortisol và aldosterone trong máu và xác định liệu tuyến vỏ thận có đang hoạt động bình thường không. Nếu nồng độ này thấp thì đó có thể là dấu hiệu của suy tuyến thượng thận.
• Xét nghiệm chức năng tuyến giáp: Trong một số trường hợp suy tuyến thượng thận có thể đi kèm với suy giảm chức năng tuyến giáp. Do vậy, có thể cần xét nghiệm chức năng tuyến giáp như đo nồng độ hormone tuyến giáp (TSH) và hormone tiroxin (T4).
• Xét nghiệm khác như xét nghiệm chức năng thận, xét nghiệm chức năng gan và miễn dịch cũng có thể được thực hiện để tìm hiểu nguyên nhân gây suy tuyến thượng thận.
• Xét nghiệm tuyến yên: Đôi khi, xét nghiệm tuyến yên cũng được sử dụng để xác định chức năng tuyến yên, một yếu tố quan trọng trong suy tuyến thượng thận.

Điều trị

Điều trị suy tuyến thượng thận thường tập trung vào việc thay thế hormone corticosteroid thiếu hụt trong cơ thể.

Điều trị bệnh Addison thường bao gồm:

• Phương pháp chính để điều trị bệnh Addison là sử dụng hormone thay thế corticosteroid như hydrocortisone hoặc prednisone. Liều lượng hormone được chỉ định dựa trên triệu chứng và tình trạng sức khỏe người bệnh.
• Nếu tuyến vỏ thận không sản xuất đủ aldosterone, bác sĩ có thể yêu cầu bạn sử dụng thuốc thay thế như fludrocortisone giúp điều chỉnh lượng nước và muối trong cơ thể, giúp duy trì áp lực máu và cân bằng điện giải.
• Điều trị khủng khoảng Addisonian: Bệnh nhân cần được cấp corticosteroid và nước muối thông qua tĩnh mạch để khắc phục sự thiếu hụt hormone nhanh chóng.
• Theo dõi và điều chỉnh liều lượng: Bệnh nhân bị suy tuyến thượng thận cần thường xuyên thăm khám và kiểm tra hormone để điều chỉnh liều dùng hormone thay thế.
• Chăm sóc sức khỏe tổng thể: Bệnh nhân bị suy tuyến thượng thận cần tuân thủ một lối sống lành mạnh bao gồm cân đối chế độ ăn uống, tập thể dục đều đặn và giảm stress.

6. Các biện pháp phòng ngừa

Để phòng ngừa bệnh Addison, bạn có thể thực hiện các biện pháp dưới đây:

• Dừng sử dụng các loại thực phẩm chức năng chứa corticosteroid ngay lập tức.
• Tuân thủ đầy đủ và chính xác quy trình điều trị: Nếu bạn đã được chẩn đoán mắc bệnh Addison, bạn cần tuân thủ đúng liều dùng hormone thay thế theo chỉ định của bác sĩ.
• Kiểm tra định kỳ và theo dõi sức khỏe để sớm phát hiện bất kỳ bất thường nào của cơ thể.
• Điều chỉnh liều dùng hormone khi cần thiết theo yêu cầu của bác sĩ trong các tình huống đặc biệt như căng thẳng về sức khỏe, stress hay phẫu thuật.
• Chăm sóc sức khỏe tổng thể: Duy trì lối sống lành mạnh, ăn uống cân đối, tập thể dục đều đặn, tăng cường sức khỏe tổng thể và hỗ trợ chức năng tuyến thượng thận.

Các biện pháp phòng ngừa chỉ giúp giảm nguy cơ và kiểm soát tình trạng bệnh nhưng không thể ngăn ngừa hoàn toàn bệnh.

Bệnh Addison là một tình trạng y tế cần được nhận biết và điều trị kịp thời. Việc đưa ra chẩn đoán chính xác và cung cấp điều trị hormone thay thế thích hợp có thể giúp người bệnh sống một cuộc sống bình thường và kiểm soát triệu chứng của bệnh.