Chất điện giải là gì? Chức năng, Sự mất cân bằng và cách bổ sung

130

Chất điện giải tham gia vào nhiều quá trình thiết yếu của cơ thể bạn.

Chúng đóng vai trò như một chất dẫn truyền các xung thần kinh, co cơ, giữ đủ nước và điều chỉnh nồng độ pH của cơ thể.

Do đó, bạn cần bổ sung đủ lượng chất điện giải từ chế độ ăn uống để cơ thể có thể hoạt động bình thường.

Bài viết này sẽ xem xét chi tiết các chất điện giải, chức năng của chúng cũng như nguy cơ mất cân bằng và các nguồn có thể nạp điện giải.

Chất điện giải là gì?

Chất điện phân là thuật ngữ chỉ các hạt mang điện tích dương hoặc âm.

Trong dinh dưỡng, thuật ngữ này đề cập tới các khoáng chất thiết yếu được tìm thấy trong máu, mồ hôi và nước tiểu.

chat dien giai la gi

Khi các khoáng chất này được hòa tan vào chất lỏng, chúng tạo thành chất điện giải – các ion dương hoặc âm được sử dụng trong quá trình trao đổi chất.

Các chất điện giải được tìm thấy trong cơ thể bạn có thể bao gồm:

  • Natri
  • Kali
  • Clorua
  • Canxi
  • Magiê
  • Phốt phát
  • Bicacbonat

Các chất điện giải này cần thiết cho các quá trình khác nhau của cơ thể như chức năng thần kinh, duy trì sự cân bằng axit – bazơ và giữ đủ nước…

Vai trò quan trọng của chất điện giải

Chất điện giải đóng vai trò quan trọng trong duy trì các chức năng của cơ thể, giữ cho hệ thần kinh và cơ bắp hoạt động và cân bằng môi trường bên trong cơ thể.

vai trò của chất điện giải với cơ thể

Chức năng hệ thần kinh

Bộ não của bạn gửi các tín hiệu điện thông qua các tế bào thần kinh của bạn để liên lạc với các tế bào trong khắp cơ thể của bạn.

Những tín hiệu này chính là các xung thần kinh và chúng được tạo ra bởi những thay đổi với điện tích của màng tế bào thần kinh.

Những thay đổi xảy ra do sự di chuyển của natri điện giải qua màng tế bào thần kinh.

Khi điều này xảy ra, nó tạo ra một phản ứng dây chuyền, di chuyển nhiều ion natri hơn (và sự thay đổi điện tích) dọc theo chiều dài của sợi trục tế bào thần kinh.

Chức năng cơ

Canxi là chất điện giải cần thiết cho sự co cơ.

Nó cho phép các sợi cơ trượt lại với nhau và di chuyển qua nhau khi cơ rút ngắn và co lại.

Magiê cũng cần thiết trong quá trình này để các sợi cơ có thể trượt ra ngoài và cơ có thể thư giãn sau khi co lại.

Hydrat hóa thích hợp

Nước phải được giữ ở lượng phù hợp ở cả bên trong và bên ngoài mỗi tế bào trong cơ thể.

Các chất điện giải, đặc biệt là natri giúp duy trì cân bằng chất lỏng thông qua thẩm thấu

Thẩm thấu là quá trình nước di chuyển qua thành màng tế bào từ một dung dịch loãng (nhiều nước và ít chất điện ly hơn) sang một dung dịch đậm đặc hơn (ít nước và nhiều chất điện giải hơn).

Điều này ngăn không cho các tế bào bùng nổ quá đầy hoặc co lại do mất nước.

Cân bằng độ pH trong cơ thể

Để cơ thể luôn khỏe mạnh, cơ thể cần phải điều chỉnh độ pH từ bên trong.

pH là thước đo mức độ axit hoặc kiểm của một dung dịch. Trong cơ thể bạn nó được điều chỉnh bởi bộ đệm hóa học, hoặc axit và bazơ yếu, giúp giảm thiểu những thay đổi trong môi trường bên trong cơ thể bạn.

Ví dụ: Máu của bạn được điều chỉnh để duy trì độ pH từ 7,35 – 7,45. Nếu nó ra ngoài khoảng này, cơ thể bạn sẽ không thể hoạt động bình thường.

Sự cân bằng điện giải phù hợp là điều cơ bản để duy trì mức độ pH trong máu của bạn.

Nguy cơ mất cân bằng điện giải

Trong một số trường hợp, mức điện giải trong máu của bạn có thể trở nên quá cao hoặc quá thấp, gây mất cân bằng điện giải.

Rối loạn chất điện giải có thể tác động không tốt tới sức khỏe của bạn và thậm chí nặng có thể gây tử vong với một số trường hợp hiếm hoi.

Mất cân bằng điện giải thường xảy ra do mất nước vì quá nhiệt, nôn mửa hoặc tiêu chảy. Đây là lý do tại sao bạn nên lưu ý đến việc bổ sung bất kỳ chất lỏng nào bị mất khi trời nóng hoặc khi bị ốm.

Một số bệnh bao gồm bệnh thận, rối loạn ăn uống, chấn thương như bỏng nặng cũng có thể gây mất cân bằng điện giải.

Nếu bạn bị rối loạn điện giải nhẹ, bạn có thể sẽ không gặp phải triệu chứng nào.

Tuy nhiên sự mất cân bằng điện giải nghiêm trọng có thể gây ra các triệu chứng như sau:

  • Mệt mỏi
  • Nhịp tim nhanh, không đều
  • Tê và ngứa ran
  • Lo lắng
  • Yếu cơ, dễ bị chuột rút
  • Nhức đầu
  • Co giật

Nếu bạn nghi ngờ mình đang bị mất cân bằng điện giải, hãy nhờ bác sĩ kiểm tra và nói với họ về các triệu chứng của bạn.

Có cần bổ sung điện giải nếu đổ mồ hôi nhiều không?

Khi đổ mồ hôi, bạn sẽ mất cả nước và điện giải, đặc biệt là natri và clorua.

Do vậy khi tập thể dục hay các vận động khác, đặc biệt là dưới thời tiết nắng nóng, bạn có thể bị mất điện giải đáng kể.

Người ta ước tính rằng mỗi lít mồ hôi chứa trung bình khoảng 40 – 60 mmol natri. Vậy nên khi vận động mạnh, chúng ta cần sử dụng thức uống bổ sung các chất điện giải để giúp cơ thể mau chóng lấy lại sức.

Lượng điện giải thực tế bị mất qua mồ hôi có thể khác nhau ở mỗi người. Với mỗi người khác nhau, lượng natri nhận được từ thực phẩm thông thường và nước uống hàng ngày là đủ.

Các nguồn thực phẩm cung cấp chất điện giải

Cách tốt nhất để duy trì sự cân bằng điện giải chính là thông qua một chế độ ăn uống lành mạnh.

thực phẩm giàu chất điện giải

Nguồn thực phẩm chính cung cấp chất điện giải là trái cây và rau quả. Tuy nhiên trong chế độ ăn uống của người phương Tây, nguồn natri và clorua phổ biến là từ muối ăn.

Dưới đây là một số thực phẩm cung cấp chất điện giải dành cho bạn:

  • Natri: Đồ chua, pho mát, muối ăn
  • Clorua: Muối
  • Kali: Các loại trái cây và rau quả như chuối, bơ, khoai lang
  • Magiê: Hạt và quả hạch
  • Canxi: Các sản phẩm từ sữa, các sản phẩm thay thế sữa và các loại rau lá xanh.

Các chất điện giải như bicarbonate được cơ thể sản xuất một cách tự nhiên, vì vậy bạn không cần lo lắng về chúng.

Có nên bổ sung thêm nước điện giải không?

Một số người uống thêm nước điện giải hoặc các chất điện giải như natri, canxi để đảm bảo họ nhận được đủ lượng điện giải cần thiết.

Tuy nhiên, một chế độ ăn uống cân bằng bao gồm các nguồn chất điện giải với hầu hết mọi người là đủ.

Cơ thể của bạn thường có thể tự điều chỉnh các chất điện giải một cách hiệu quả và giữ chúng ở mức thích hợp.

Trong một số trường hợp như bị nôn mửa, tiêu chảy gây mất quá nhiều chất điện giải thì việc bổ sung thêm bằng các dung dịch có chứa điện giải sẽ có thể hữu ích hơn.

Lưu ý rằng trừ khi bạn có lượng chất điện giải thấp do mất quá nhiều, khi đó việc bổ sung có thể gây ra mức độ bất thường và gây bệnh cho cơ thể bạn. Hãy hỏi ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi bổ sung điện giải nhé.

Kết luận

Chất điện giải là chất khoáng mang điện tích khi hòa tan vào trong nước.

Chúng rất quan trọng với hệ thần kinh, cơ bắp và việc duy trì môi trường tối ưu trong cơ thể.

Hầu hết mọi người có thể có đủ chất điện giải thông qua một chế độ ăn uống cân bằng. Sự mất cân bằng điện giải có thể xảy ra khi cơ thể bạn bị mất nước do bệnh tật hoặc nhiệt độ quá cao.

Nếu bạn cảm thấy mình bị mất cân bằng điện giải, hãy nói chuyện với các bác sĩ trước khi quyết định bổ sung thêm điện giải cho cơ thể.